زن هميشه سن خود را از تاريخ ازدواج حساب مي كند ، نه تاريخ تولد
ارهارد

هرچه ايمان مرد به هوشش بيشتر شود زن بهتر ميتواند گولش بزند
لرد بايرن

زن تاج سر آفرينش است ، او شريك زندگي و يار ساعات درماندگي است
گوته

زنانيكه مي خواهند مرد باشند ، زناني هستند كه نمي دانند زن هستند
الكساندر دوما

مردان آفريننده كارهاي مهمند و زنان به وجود آورنده مردان
رومن رولان

اگر از طبقه‌ بالا زن‌ بگيريد، به‌جاي‌ خويشاوند ارباب‌ خواهيد داشت‌
لئوپول

مردان قانون وضع مي كنند و زنان اخلاق به وجود مي آورند
كونته ورسيه

با زني ازدواج كنيد كه اگر مرد مي بود بهترين دوست شما مي شد
بردون

خشم زن مانند الماس است مي درخشد اما نمي سوزاند

رابيندرانات تاگور

براي تحمل شدائد زندگي بايد عاشق چيزي بود ، كاري ، زني ، آرماني و ...
ماركوس آنا

زن كودكي است كه با اندك تبسم خندان و با كمترين بي مهري گريان مي شود
هرود

منشأ هر كار بزرگي زن است ، زن كتابي است كه جز به مهر و محبت خوانده نمي شود
لامارتين

چيزي كه زن دارد و مرد را تسخير مي كند ، مهرباني اوست ، نه سيماي زيبايش
ويليام شكسپير

جنبش تساوي خواهي زنان موجب مي شود زن از زنانه ترين غرايز خود دور مي شود
فردريش نيچه

شيرين ترين سخنان در زندگي ، خوش آمد گويي بي غل و غش زن به شوهر خويش است
جورج ولز

زن زشت در دنيا وجود ندارد فقط برخي از زنان هستند كه نمي‌توانند خود را زيبا جلوه دهند
برنارد شاو

هر كجا مردي يافت شد كه به مقامات عاليه رسيده يقيناً زني پاكدامن او را همراهي كرده است
شيلر

زن عاقل به تربيت همسرش همت مي گمارد و مرد عاقل مي گذارد كه زنش او را تربيت كند
مارك تواين

هيچ چيز غرور مرد را مثل شادي زنش ارضاء نمي كند ، چون هميشه آنرا مربوط به خود ميداند
جونسون

مردانيكه بيشتر از حقوق و هنجار زنان پشتيباني ميكنند خود بيشتر از ديگران به نهاد زن ميتازند
ارد بزرگ

زنان بخوبي مردان ميتوانند اسرار را حفظ كنند ولي به يكديگر ميگويند تا در حفظ آن شريك باشند
داستايوفسكي

اگر شناخت زن و مرد نسبت به ويژگي هاي دروني و بيروني يكديگر بيشتر گردد
كمتر دچار گسست مي شوند
ارد بزرگ

زن كانون پرفروغ خانواده ، مركز مهر ، مظهر عشق ، نمايشگر پاكي ،
نمونه عطوفت و چشمه عنايت است
اقبال لاهوري

آيندۀ اجتماع در دست مادران است. اگر جهان به ميانجيگري زن گرفتار شود ،
تنها اوست كه مي تواند آن را نجات دهد
ابوفور

به هر اندازه كه زن آرام و مطيع و با عصمت و با عفت است ،
به همان اندازۀ قدرت فرمانروايي او شديدتر و استوارتر است
ميشله

آيا برده هستي؟ پس دوست نتواني بود. آيا خودكامه هستي؟ پس دوستي نتواني داشت
در زن دير زماني است كه برده اي و خودكامگي نهان گشته اند
از اين رو زن را توان دوستي نيست او عشق را مي شناسد و بس
فردريش نيچه

زن وقتيكه دوست بدارد ، غير از محبوب خود چيزي را نمي بيند و هر چه عاطفه ،
مهرباني و نوازش و فداكاري دارد تنها براي او به كار مي برد
آلفونس دوده

زنان تحصيلكرده همسران خوبي از آب در مي آيند ، زيرا براي اينكه توضيح بدهند
كه چرا غذا شور يا بيمزه شده است كلمات بيشتري در اختيار دارند
باب هاپ

كسانيكه ازدواج كرده اند خود را ناراضي نشان مي دهند و مي گويند زن بد است ، زيرا مي خواهند فقط و فقط خودشان از اين موهبت تمتّع گيرند
ديسرائيلي

خودپسندي زنان بزرگترين علت بد بختي ايشان و زوال خانواده هاست.
هيچ چيز به اندازۀ خودپسندي زن ها بناي خانواده ها را ويران نكرده است
چارلي چاپلين

كشتن ميل ستيزه جوئي در بسياري زنان كاري بي اثر است و درست مانند آن است
كه سعي كني با فشار بادكنكي را در زير آب نگه داري كه خواهي ديد دوباره بيرون مي زند!
ورا هتريكس

زن ها علاقۀ زيادي به رياضيات دارند ، زيرا آنها سن خود را تقسيم بر دو و قيمت لباسهايشان را ضرب در دو و حقوق شوهرانشان را ضرب در سه مي كنند
و پنجاه سال هم بر سن بهترين دوستان خود مي افزايند
مارسل آشار

ادامه مطلب

۱- صبح ها كه از خواب بيدار مي شويد، دستگاه عيب سنج و ايرادگير وجودتان را از كار بيندازيد. قول مي دهم؛ خورشيد درخشان تر، پرنده ها خوش آوازتر، مردم مهربان تر و حتي كسب و كارتان پربركت تر خواهد شد.

2- در معادلات زندگي هيچ گاه از علامت منفي استفاده نكنيد، به خاطر داشته باشيد كه تفكر منفي از آن چنان قدرتي برخوردار است كه مي تواند با قرار گرفتن در پشت يك معادله بزرگ زندگي، همه علامت هاي مثبت آن را تغيير داده و مانند خود منفي بسازد.


3- هيچ گاه در گره زدن طناب پاره شده دوستي تعلل به خرج ندهيد، گاهي اوقات غرور بي جا سبب مي شود كه حتي همسران خوب توجهي به گسستگي ريسمان بين خود ننمايند. مطمئن باشيد گره زدن به خاطر كمتر نمودن طول طناب، نزديكي را بيشتر مي كند.


4- آنتن هاي ذهن تان را تنها به سوي ايستگاه هايي تنظيم كنيد كه شبانه روز امواج مثبت پخش مي كند، كاري كنيد كه كاركنان ايستگاه هاي منفي از شدت بيكاري اخراج شوند.


5- دل تان را تبديل به اقيانوسي آرام نماييد نه يك مرداب ناچيز. فكر نمي كنيد حتي تصور اقيانوس هم احساسي از عظمت و پهناوري را در دل ايجاد كند؟ آنها كه دل هايشان مرداب است با كوچك ترين حادثه اي به تلاطم مي افتد، برعكس كساني كه شديدترين گرداب ها و جريان هاي حوادث هم آرامش شان را بر هم نخواهد زد.

6- سعي كنيد قلبي مقاوم داشته باشيد، قلبي كه مقابل گرم و سرد حوادث و ضربه هاي عاطفي همچون ظروف چيني با اندك ضربه اي خرد نشود.

7- تجربه هاي تلخ و شيرين زندگي را مانند يك درس فهميدني بدانيد و نه حفظ كردني، چرا كه مطالب حفظ شده پس از مدت زماني در ذهن پاك مي شوند.

8- همواره مصمم باشيد تا با استفاده از جلا دهنده هايي همچون دعا و نيايش روح و روانتان را پاكي و طراوت بخشيد.

 

ادامه مطلب

۱- دوستت دارم نه به خاطر شخصيت تو . بلكه براي شخصيت كه من هنگام با تو بودن پيدا مي كنم.

2- هيچ كس لياقت اشكهاي تو را ندارد و كسي كه چنين ارزشي دارد باعث اشك ريختن تو نمي شود.

3- اگر كسي تو را آن طور كه تو مي خواهي دوست ندارد به اين معنا نيست كه تو با تمام وجودش دوست ندارد.

4- دوست واقعي تو كسي است كه دستهاي تو را بگيرد ولي قلب تو را لمس كند.

5-  بدترين شكل دلتنگي براي كسي آن است كه در كنار او باشي ولي بداني هرگز به او نخواهي رسيد.

6- هرگز لبخند را ترك مكن حتي وقتي ناراحتي , چون هر كسي امكان دارد عاشق لبخند تو باشد.

7- تو ممكن است در تمام دنيا يك نفر باشي ولي براي بعضي افراد همه دنيا هستي.

8- هرگز وقتت را با كسي كه حاضر نيست وقتش را با تو بگذراند مگذران.

9-شايد خدا خواسته است كه ابتدا بسياري از افراد نا مناسب را بشناسي و سپس شخص مناسب را بدين ترتيب وقتي يافتي بهتر ميتواني شكر گزار باشي.

10- به چيزي كه گذشت غم مخور , به چيزي كه پس از آن خواهد آمد لبخند بزن.

11- هميشه افرادي هستند كه تو را مي آزارند با اين حال همواره به ديگران اعتماد كن . فقط مواظب باش به كسي كه تو را آزرده دوباره اعتماد نكني.

12- خود را به فردي بهتر تبديل كن و مطمئن باش كه خود را مي شناسي , قبل از اينكه شخص ديگري را بشناسي و توقع داشته باشي كه او تو را بشناسد.

13- زياده از حد خود را تحت فشار مگذار. بهترين چيزها زماني اتفاق مي افتد كه توقع نداري

ادامه مطلب

•از رنگ قرمز براي تحريك بدن و ذهن و افزايش تمركز استفاده مي‌شود.
•از رنگ زرد براي تحريك اعصاب استفاده مي‌شود.
•از رنگ نارنجي براي بالا بردن سطح انرژي استفاده مي‌شود.
•از رنگ آبي براي كاهش درد و تسكين بيمار استفاده مي‌شود.
•از رنگ نيلي براي تسكين ناراحتي‌هاي پوستي استفاده مي‌شود.
1- روان‌شناسي رنگ سياه
•سياه تمام نورها در طيف رنگ‌ها را جذب مي‌كند.
•سياه معمولاً به عنوان نماد ترس يا شيطان مورد استفاده قرار مي‌گيرد امّا به عنوان نشانگر قدرت نيز شناخته مي‌شود. از رنگ سياه براي نشان دادن شخصيت‌هاي خطرناك مثل دراكولا و يا جادوگران استفاده مي‌شود.
•رنگ سياه در بسياري از فرهنگ‌ها براي مراسم سوگواري مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين رنگ همچنين نشانگر غمگيني، جذابيت جنسي و رسمي بودن است.
•در مصر قديم، رنگ سياه نشانگر زندگي و تولّد دوباره بود.
•رنگ سياه معمولاً به دليل لاغر نشان دادن در نمايش‌هاي مد مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
2- روان‌شناسي رنگ سفيد
•رنگ سفيد، نماد معصوميت و پاكي است.
•رنگ سفيد مي‌تواند در انسان احساس فضاي بيشتر به وجود آورد.
•رنگ سفيد معمولاً نشانگر سرما، پاكيزگي و آرامش است. اتاقي كه كاملاً به رنگ سفيد نقاشي شده باشد ممكن است جادار و بزرگ به نظر آيد امَا خالي و سرد است. بيمارستان‌ها و كادر پزشكي از رنگ سفيد براي ايجاد حس پاكيزگي استفاده مي‌كنند.
3- روان‌شناسي رنگ قرمز
•رنگ قرمز، رنگ گرمي است كه برانگيزاننده هيجانات قوي است.
•رنگ قرمز، نشانگر عشق، حرارت و صميميت است.
•رنگ قرمز، به وجود آورنده احساس شور و هيجان است.
•رنگ قرمز، تحريك كننده احساس خشم و عصبانيت است.
4- روان‌شناسي رنگ آبي
•آبي، رنگ مورد علاقه بسياري از مردم و محبوبترين رنگ در بين مردان است.
•رنگ آبي، احساس آرامش را به ذهن مي‌آورد و معمولاً نشانگر صلح، امنيت و نظم است.
•رنگ آبي، مي‌تواند احساس غم، درون‌گرايي يا گوشه‌گيري را در بعضي افراد به وجود آورد.
•رنگ آبي معمولاً براي دكور دفاتر مورد استفاده قرار مي‌گيرد زيرا تحقيقات نشان داده است كه افراد در اتاق‌هاي آبي كارآيي بيشتري دارند.
•رنگ آبي با وجودي كه از محبوبترين رنگ‌هاست امّا يكي از رنگ‌هايي است كه كمترين اشتها را بر مي‌انگيزد. در برخي از برنامه‌هاي كاهش وزن توصيه مي‌شود كه غذاي خود را در بشقاب‌هاي آبي بكشيد. رنگ آبي به ندرت به صورت طبيعي درخوراكي‌ها وجود دارد. همچنين رنگ آبي غذا معمولاً به عنوان نشانه فاسد بودن و يا سمّي بودن آن در نظر گرفته مي‌شود.
•رنگ آبي مي‌تواند باعث كاهش ضربان قلب و حرارت بدن گردد.
5- روان‌شناسي رنگ سبز
•رنگ سبز، رنگ سردي است كه نماد طبيعت است.
•رنگ سبز، نشانگر آرامش، خوشبختي، سلامتي و حسادت است.
•پژوهشگران دريافته‌اند كه رنگ سبز مي‌تواند باعث افزايش قابليت خواندن گردد. برخي از دانش‌آموزان و دانشجويان با قراردادن يك برگه شفاف سبز رنگ بر روي صفحه كتاب، مي‌توانند مطالب را با سرعت بيشتري از حدّ معمول بخوانند و درك كنند.
•رنگ سبز، از دير باز نماد باروري بوده و در قرن پانزدهم براي لباس عروسي به كار مي‌رفته است.
•از رنگ سبز در دكوراسيون به دليل اثر آرام بخشي آن استفاده مي‌شود.
•رنگ سبز باعث كاهش استرس مي‌شود. كساني كه در فضاي كاري سبز رنگ كار مي‌كنند، كمتر دچار دردهاي دستگاه گوارش مي‌شوند.
6- روان‌شناسي رنگ زرد
•رنگ زرد، رنگي گرم وشاد است.
•رنگ زرد به دليل مقدار زياد نوري كه منعكس مي‌كند، بيشتر از بقيه رنگ‌ها چشم را خسته مي‌كند. استفاده از رنگ زرد براي پس زمينه كاغذ يا نمايشگر كامپيوتر مي‌تواند باعث چشم درد يا در حالت‌هاي خاص از دست دادن بينايي گردد.
•رنگ زرد مي‌تواند احساس رنجيدگي و خشم را به وجود آورد. با وجودي كه رنگ زرد به عنوان يك رنگ شاد شناخته مي‌شود اما بيشتر مردم در اتاق‌هاي زرد رنگ، هيجانشان را از دست مي‌دهند و بچه ها نيز در اتاق‌هاي زرد رنگ بيشتر گريه مي‌كنند.
•رنگ زرد باعث افزايش سوخت و ساز بدن انسان مي‌گردد.
•چون رنگ زرد، از بقيه رنگ‌ها زودتر ديده مي‌شود، بيشتر از بقيه براي جلب توجه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
7- روان‌شناسي رنگ ارغواني
•رنگ ارغواني نماد وفاداري و ثروت است.
•رنگ ارغواني نشانگر عقل و معنويت است.
•رنگ ارغواني خيلي كم در طبيعت وجود دارد و به همين دليل ممكن است به عنوان نشانه مصنوعي يا غير عادي بودن در نظر گرفته شود.
8- روان‌شناسي رنگ قهوه‌اي
•رنگ قهوه‌اي، رنگي طبيعي است كه برانگيزاننده حس قدرت و اطمينان‌پذيري است.
•رنگ قهوه‌اي همچنين مي‌تواند حس غم و انزوا را به وجود آورد.
•رنگ قهوه‌اي، حس گرما ، محبت، آسايش و امنيت را به ذهن مي‌آورد.
•رنگ قهوه‌اي معمولاً بيانگر طبيعي بودن، زميني بودن و متفاوت بودن است اما گاهي مي‌تواند نشانگر پيچييدگي نيز باشد.
9- روان‌شناسي رنگ نارنجي
•رنگ نارنجي، تركيب زرد و قرمز است و به عنوان يك رنگ انرژي‌زا در نظر گرفته مي‌شود.
•رنگ نارنجي، احساس هيجان، گرما و شور و شوق را به ذهن مي‌آورد.
•رنگ نارنجي، معمولاً براي جلب توجه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
10- روان‌شناسي رنگ صورتي
•رنگ صورتي، در واقع همان رنگ قرمز كم رنگ است و معمولاً نشانگر عشق است.
•رنگ صورتي اثر آرام‌بخشي دارد. در ورزشگاه‌ها معمولاً رختكن تيم حريف را به رنگ صورتي نقاشي مي‌كنند تا بازيكنان آن‌ها كم انرژي و منفعل شوند.
•با وجودي كه اثر آرام بخشي رنگ صورتي مشخص شده است ولي پژوهشگران دريافته‌اند كه اين اثر تنها در خلال مواجهه اوليه به وجود مي‌آيد. مثلاً هنگامي كه از اين رنگ در زندان‌ها استفاده شد، زندانيان پس از عادت كردن به آن، حتي نا آرامتر از قبل شدند.

 

 

 

 

نقاشي بچه ها را تفسير كنيم

نقاشي زبان كودك است. كودكان برخلاف بزرگسالان هستند. آنها از طريق نقاشي كشيدن، قصه گويي، بازي كردن و… شناخته مي شوند.
نقاشي به ما كمك مي كند تا به دنياي دروني و روح كودك پي ببريم، بدانيم چه نيازهايي دارد، آيا كودك ناسازگار يا بيمار است؟ در بزرگسالي مي خواهد چه كاره شود و… به دليل علاقه بسيار ي از خانواده هاي عزيز و اهميت نقاشي كودكان تصميم دارم در اين شماره و در چند شماره آتي مفاهيم نقاشي كودكان را به صورت كاملاً خلاصه شده، تقديمتان كنيم. مفهوم خورشيد، ماه، آسمان، زمين، اتومبيل و حيوانات را در اين شماره با هم بررسي مي كنيم، لطفاً توجه داشته باشيد كه شما به كودك، موضوع نقاشي نمي دهيد و خودش آزادانه نقاشي مي كند.
1ـ خورشيد و ماه
در اغلب نقاشيهاي كودكان، خورشيد ديده مي شود. خورشيد نشانه امنيت، خوشحالي، گرما، قدرت و به قول روانشناسان خورشيد به معني پدر است. وقتي رابطه كودك و پدر خوب است كودك خورشيد را در حال درخشيدن مي كشد و وقتي رابطه آن دو مطلوب نيست كودك خورشيد را در پشت كوه ناپديد مي كند.
ترس كودك ازپدر به رنگ قرمز تند و يا سياه در نقاشي ديده مي شود. البته با يك نقاشي ما به قضاوت نمي پردازيم بلكه بايد چندين نقاشي كودك را بررسي كرد. ماه نشانه نيستي است. اغلب كودكان ماه را كنار قبر و قبرستان مي كشند. كودكان در نقاشي خود ماه را با مرگ معني مي بخشند.
2ـ آسمان و زمين
آسمان به معني الهام و پاكي است. ولي زمين به معني ثبات و امنيت مي باشد. كودكان خيلي كوچك هيچ وقت خطي براي نشان دادن زمين ترسيم نمي كنند، ولي در سن 5 يا 6 سالگي كه آغاز به درك دلايل منطقي مي كنند به كشيدن زمين نيز مي پردازند.
3ـ اتومبيل
درجامعه امروزي ماشين نشانه قدرت است، به همين دليل در نقاشيهاي كودكان مخصوصاً پسربچه ها ماشين زياد ديده مي شود. وقتي يكي از اعضاي خانواده كه اغلب پدر و گاهي خود كودك است، رانندگي مي كنند، از ديدگاه برون فكني اهميت پيدا مي كند. بيشتر نوجوانان به بهانه اينكه كشيدن تصوير آدم حوصله شان را سرمي برد يا سخت است، از كشيدن شكل آدم خودداري مي كنند اما به اعتقاد پژوهشگران ترجيح دادن كشيدن ماشين در اين دوره خود به خود نشان دهنده وابسته بودن شخص به دنياي خارج و زندگي ماشيني است. البته اين مسائل بستگي به سن، فرهنگ وعوامل ذهني و… نوجوان دارد.

4-خانه

خانه نماد پناهگاه و هسته اصلي و گرمي خانواد ه ايست كه ممكن است مورد علاقه يا تنفر كودك باشد. خانه هايي كه كودكان ترسيم مي كنند ممكن است داراي باغچه و گل و درهاي بزرگ و پنجره و پرده هاي رنگين باشد. چنين خانه اي ، نماد يك زندگي سعادتمند است كه كودك در آن احساس آرامش مي كند. بر عكس اگر، خانه اي بدون در ورودي، با ديوارهايي بلند وبه گونه اي منزوي و دور افتاده ترسيم شود معناي متفاوتي پيدا مي كند. مثلاً اگراين خانه بين سنين 5 تا 8 سالگي ترسيم شود نشانگر خجالتي بودن كودك و وابستگي شديد او به مادر است. بعد از 8 سالگي نشانگر احساس خود كوچك بيني و تنهايي كودك ود رنوجواني نشانگر شرم و حياي بيش ازحد ، و داشتن احساسات رقيق است

5-درخت

تنه درخت ممكن است كوتاه يا بلند كشيده شود، بچه ها در سنين قبل از دبستان تنه درخت را بلند ترسيم مي كنند، ولي بعد ازاين سن، بلند بودن تنه درخت اغلب نشانگر عقب افتادگي فكري و يا بيماريهاي عصبي و يا آرزوي بازگشت به دنياي كوچكي و قبل ازمدرسه است. برعكس اگر تنه درخت كوتاه كشيده شود، نشانگر جاه طلبي و بلند پرواز بودن كودك است . تنه درخت ممكن است صاف يا كج كشيده شود كه درحالت دوم نشانگر عدم ثبات كودك است

شكل شاخه ها و برگها و يا قسمتهاي بالاي درخت نيز داراي معاني مختلفي است. به عنوان مثال شكل منظم شاخه ها نشان مي دهد كه كودك كمتر به تمايلاتش متكي است و بيشتر به نتيجه گيريهاي منطقي دست مي زند و يا بالعكس شكل نامنظم و درهم شاخه ها بيانگر اين است كه با كودكي بلغمي مزاج و در خود فرو رفته كه آمادگي هيچ گونه تغيير و تحولي را ندارد روبرو هستيم

گاهي نيز درختي كه كودك ترسيم مي كند فاقد شاخه است كه اين امر نشانگر عدم گسترش استدلال و تفكر منطقي و درگير بودن فرد با عالم روياست. برگها نيز برحسب چگونگي ترسيم آن، تعابير مختلفي دارند. مثلاً ترسيم برگهاي منظم ويك شكل مخصوص كودكي است كه مسايل را به سادگي مي فهمد و قادر به ارتباط با ديگران است. و يا نشان دادن برگها به صورت هاله اي سبز رنگ در اطراف شاخه ها، تمايل كودك به تاثير گذاري و تسلط بيشتر بر روي محيط را نشان مي دهد. برگهاي پاييزي و يا برگهاي در حال ريخته شدن بيشتر در نقاشيهاي نوجوانان و كودكان منزوي ديده مي شود. چنين ترسيمي از برگ، مانند هر حركت پايين رونده ديگر، مبين ياس و سرخوردگي تلقي مي شود

ادامه مطلب

 تفاوت‌هاي راهنمايي در مقاطع ابتدايي، با راهنمايي تحصيلي و متوسطه
1-   از نظر رشد و تكامل دانش‌آموز: به علت اختلاف در مراحل و نحوه رشد،‌ مشكلات و نيازهاي دانش‌آموزان در مقطع ابتدايي، با مقاطع بالاتر تفاوت دارد و چون نيازهاي انسان رفتار آن‌ها را مشخص مي‌كند، بايد اين تفاوت‌ها در مشاوره مورد توجه قرار گيرند.        
در دوره راهنمايي تغييرات جسمي ناشي از بلوغ آغاز مي‌شود و به صورتي شديدتر، در دبيرستان ادامه مي‌يابد. اين تحولات، از لحاظ روحي نيز اغتشاشاتي در دانش‌آموزان ايجاد مي‌كنند. در اين مورد، به ويژه از طرف پدر و مادر به دختران كمكي نمي‌شود و اين بدان علت است كه والدين از تغييرات شديدي كه در فرزندانشان ايجاد مي‌شوند، اطلاعي ندارند. خود دانش‌آموزان نيز به علل مختلف، مشكلاتشان را اظهار نمي‌كنند.. به دلايل بالا، مشاور بايد با توجه به ارزش‌هاي فرهنگي، اطلاعات لازن را در اختيار دانش‌آموزان قرار دهد.
2-   تشكيلات: در دوره ابتدائي، دانش‌آموزان يك معلم دارند، حال آنكه در دوره راهنمايي تحصيلي و دبيرستان، دانش‌آموزان با چند دبير سروكار دارند. در مقطع ابتدائي، راهنمايي با معلم است ولي در دوره‌ي راهنمايي و دبيرستان چون طرح‌ريزي تحصيلي و حرفه‌اي مطرح مي‌شود، بايد سازمان راهنمايي تشكيلات مخصوصي داشته، و داراي مشاور و ساير افراد متخصص باشد.
3-   دبيران دوره راهنمايي و دبيرستان، به علت  تخصص درسي خود، كمتر از آموزگاران به دانش‌آموزان توجه دارند: نظر به آن كه دبيران با گروه‌هاي متفاوتي از دانش‌آموزان سروكار دارند،‌شناخت هر دانش‌آموز برايشان مشكل است. سازمان راهنمايي در مقطع راهنمايي  تحصيلي و دبيرستان، در شناساندن دانش‌آموزان به معلم كمك مي‌كند و چون در اين دوره، نوجوان با اين مساله مواجه است كه بايد استقلال داشته باشد و راه‌هاي مختلفي را بايد انتخاب كند ، بنابراين مشاور بايد در اين موارد به او كمك‌هاي لازم را بكند. ولي در دوره ابتدايي چون مشكلات كمترند و شناخت و راهنمايي دانش‌آموزان با آموزگار است، اين امر ساده‌تر انجام مي‌گيرد.
4-   در سنين ابتدايي و راهنمايي و متوسطه، توقعات حياتي و فرهنگي متفاوت است: جامعه از دانش‌آموز دبستاني انتظاراتي دارد كه با نوجوان دبيرستاني متفاوت است.
 
اهميت مشاوره از ديدگاه قرآن
شورا عبارت است از اصطكاك فكرها، جرقه مغزها و تكامل. در قرآن كريم يك سوره تحت عنوان شورا وجود دارد و در آياتي نيز مسأله شورا مطرح و به انجام دادن آن دستور داده شده است. خداوند تبارك و تعالي در آيه 159 سوره آل‌عمران خطاب به پيغمبر اكرم(ص) مي‌فرمايد:
« و شَاوِرْهُمْ فِي الاَمْرِ فَاِذَا عَزَمّتَ فَتَوكّلْ عَلَي الله اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلينَ»
« اي پيامبر در كارها با مسلمانان مشورت كن و چون تصميم گرفتي بر خدا توكل كن(و انجام بده) همانا خداوند متوكلان را دوست دارد.»
خداوند در سوره شورا در آيه 38 زماني كه صفات و خصوصيات مسلمانان را مطرح مي‌كند مي‌فرمايد:
« وَالَّذينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهمْ و اَقاموُا الصَّلوهَ و اَمُرهُم شَوْرَي بَيْنَهُم وَ مِمَّا رَزَقْناهُم يُنْفِقُونَ»
« آنان كه امر پروردگارشان را اجابت كرده و نماز به پا مي‌دارند و كارشان را با مشورت يكديكر انجام مي‌دهند و از آنچه روزي آن‌ها كرده‌ايم انفاق مي‌كنند.»
در اين آيه، خداي متعال يكي از خصوصيات مسلمانان را اين موضوع دانسته است كه آنان كارهايشان را با مشورت يكديگر انجام مي‌دهند و از اين مطلب كه مشاوره در رديف ايمان به خدا و به پاداشتن نماز ذكر شده، مي‌توان به ميزان اهميت آن پي‌برد.
در سوره بقره آيه 233، خداوند پس از طرح اينكه مادران دو سال تمام فرزندان خويش را شير دهند، در مورد از شير گرفتن كودك مي‌فرمايد:
« فَاِنْ اَرَادَا فَصَالاً عَنْ تَرَاضٍ مِنّهُمَا وَ تَشَاوُرٍ فَلاَ جُنَاجَ عَليْهِمَا ... »
« اگر آن دو] پدر و مادر[ با رضايت و مشورت يكديگر تصميم گرفتند كودك را از شير بگيرند اشكالي به راي آنان نيست.»
از آيات مذكور مي‌توان نتيجه گرفت كه مشاوره، امري قرآني است و همه مسلمانان موظفند در امورشان با يكديگر مشورت كنند و اين مشاوره نيز به موارد خاصي محدود نمي‌شود؛ بلكه همه امور اعم از مسائل فردي، خانوادگي، اجتماعي و حكومتي را در بر مي‌گيرد.
 هدف‌هاي مشاوره
در مشاوره علاوه بر ياري گرفتن در حل شمكل يا دست يافتن به نظرياتي بهتر در مسائل مختلف، هدف‌هاي ديگري نيز مورد نظر است كه به اهم آن‌ها اشاره مي‌شود:
1-   استفاده از تائيد و حمايت ديگران
2-   جلوگيري از انتقادات ديگران در صورت عدم موفقيت
3-   شناسايي افراد صاحبنظر و مومن
4-   رشد فكري مردم
5-   احترام به نظرات افراد و احتراز از استبداد راي
6-   ايجاد اين فكر كه استفاده از نظرات ديگران، عيب و عار نيست تا در نتيجه، اين امر در تمام شئون جامعه تعميم يابد.
مشاوره پيغمبر اكرم(ص) و ساير معصومين(ع) با امت، با هدف‌هاي متفاوتي صورت مي‌گيرد كه اهم آن‌ها، احترام گذاشتن و شخصيت دادن با امت، ارائه نظريات صائب به آنان تاسي امت در زمينه انجام مشاوره، و از همه مهم‌تر ايجاد رشد فكري در مردم است. در مورد ايجاد رشد و كمال متنج از مشاوره، در كتاب مجمع‌البيان(9/33) در تفسير آيه 36 سوره شورا از پيامبر نقل است كه فرمود:
« مَا مِنْ رَجُلٍ يُشَاوِرَ اَحَداً اِلاَّ هُدِيَ اِلَي الرُّشْدِ».
« كسي نيست كه با ديگران مشورت كند و به سوي رشد و كمال هدايت نشود».
 
 شرايط مشاور
خصوصياتي كه مشاور بايد دارا باشد:
-       عاقل، آزاد، متدين، صميمي و رازدار
-       داراي علم و تخصص، صاحب‌نظر(ذوالرأي)
-       خردمندان ژرف‌نگر و حقيقت‌بين( ذوالاَلباب)
-       تقوي
-       امانتداري
كساني كه بايد از آنان در مشاوره احتراز كرد:
-       احمق، بخيل، ترسو و حريص
-       زناني كه به كمال عقلي نرسيده‌اند، دروغگو، دوست جاهل
-       لجوج، برده و سفله
-       كسي كه در مشاوره مورد قبول مراجع نباشد.
-       كسي كه در زمينه مسأله مورد مشاوره، اطلاعات لازم را ندارد.
 پرونده تحصيلي
خصوصيات مهم پرونده تحصيلي
براي نحوه ضبط سوابق دانش‌آموزان در مدارس جديد نشان مي‌دهد كه پرونده تحصيلي داراي خصوصيات زير است:
1-   اختصاصي، و همواره در حال افزايش يافتن است: پرونده تحصيلي براي هر دانش‌آموز، به صورت جداگانه تشكيل مي‌شود و ثبت اطلاعات در آن به طور هميشگي انجام مي‌گيرد و اين امر موجب مي‌شود كه بر اطلاعات جمع‌آوري شده، افزوده شود.
2-   تصوير كاملي از دانش‌آموز به دست مي‌دهد: پرونده تحصيلي دانش‌آموز، تصوير كاملي از پيشرفت تحصيلي و رشد بدني و شخصيتي وي را در سال‌هاي تحصيلي نشان مي‌دهد.
3-   ] در سوابق جديد[ دانش‌آموز را هم با خودش و هم با ديگران مقايسه مي‌كنند: مقايسه دانش‌آموز با خودش، براي رشد وي، مهم‌تر از مقايسه او با ديگران است. در راهنمايي و تعليم و تربيت، ضمن مقايسه وضع فرد با ديگران، مقايسه وي با خودش در زمان‌هاي متفاوت نيز مورد توجه مخصوصي است.
4-   تهيه اطلاعات با همكاري چندجانبه صورت مي‌گيرد: در تهيه  اطلاعات، والدين، معلمان، مدير و ساير كاركنان مدرسه و افرادي كه با دانش‌آموز تماس دارند، با مشاور راهنمايي همكاري مي‌كنند.
5-   گزارش‌هاي مربوط به خانه، از طريق تشكيل جلسات مصاحبه با والدين، تكميل مي‌شود: مشاور، معلمان و كاركنان مدرسه ضمن تماس با اولياي دانش‌آموزان، اطلاعاتي را كه در مورد دانش‌آموزان از طريق خانواده‌هايشان كسب كرده‌اند، تكميل مي‌كنند. در اين تماس‌ها، مي‌توان اطلاعات جديدي نيز در مورد زندگي خارج از مدرسه دانش‌‌آموز، بدست آورد.
6-   سوابق جمع‌آوري شده، قابل استفاده است: در پرونده تحصيلي، سوابق جمع‌آوري مي‌شود كه مشاور را در شناخت دانش‌آموز ياري مي‌كند و دسترسي به اطلاعات مورد نياز، به سهولت انجام مي‌گيرد.
شكل و فرم پرونده تحصيلي
پرونده تحصيلي به شكل‌هاي مختلفي تهيه مي‌شود. يك نوع آن، پوشه‌اي است كه در آن كارت‌هاي متعددي قرار دارند. نوع ديگري كه در مدارس راهنمايي تحصيلي در ايران به كار برده شده، دفترچه‌اي است كه داراي صفحاتي براي درج اطلاعات متفاوت است.
•        اطلاعات پرونده تحصيلي و فرم مربوط به آن، بايد با هدف‌هاي مدرسه مطابقت داشته باشد.
•        فرم‌ها بايد با همكاري كساني كه عملاً در كاربرد آن‌ها دخالت دارند، تهيه شوند.
•        فرم پرونده تحصيلي بايد طوري تهيه شود كه در آن ، امكان ثبت اطلاعات مربوط به سال‌هاي تحصيلي مختلف، از شروع تا پايان تحصيلات، به روشني و وضوح وجود داشته باشد.
•        فرم‌ها بايد طوري باشند كه سازمان دادن اطلاعات از نظر تاريخ ثبت، به ترتيب سال‌هاي تحصيلي، امكان پذير باشد.
•        فرم پرونده تحصيلي بايد به نحوي باشد كه در عين اينكه امور دفتري و منشيگري در آن به حداقل ممكن برسد، اطلاعات ضروري را در بر گيرد.
•        در فرم‌ها بايد محل‌هاي خاصي براي ثبت تاريخ اجرا، نوع آزمون‌هاي به كار رفته و نتايج آن‌ها، و موقعيت‌هاي دانش‌آموز در گروه( از نظر مقايسه با نُرم) پيش‌بيني شود.
•        در فرم پرونده تحصيلي، بايد جايي براي ثبت نتايج مقياس درجه‌بندي رفتار دانش‌آموز و ساير اطلاعات ضروري، در نظر گرفته شود.
•        چون پرونده تحصيلي و اطلاعات ثبت شده در آن بايد در اختيار مدير، معاونان و معلمان مدرسه باشد، به همين دليل در فرم آن، بايد براي اطلاعاتي كه جنبه محرمانه نداشته باشند، جا منظور شود.
اطلاعات محرمانه مربوط به دانش‌آموز بايد در پرونده خاصي نزد مشاوره، و به دور از پرونده‌ تحصيلي نگه‌داري شود.
•        فرم پرونده تحصيلي بايد پس از مدتي مورد تجديدنظر قرار گيرد و تغييرات لازم در آن داده شود.
•        پرونده تحصيلي بايد طوري تهيه شود كه بتوان فرم‌ها و اوراق لازم را به آن اضافه كرد. علاوه بر اين، جلد و كاغذ آن بايد مقاوم باشد.
•        شكل و قطع پرونده تحصيلي بايد طوري باشد كه ارسال آن از يك مدرسه به مدرسه ديگر به سهولت انجام شود.
 1-   كار مشاور در آموزشگاه؟ مشاور در آموزشگاه در زمينه خدمات مشاوره‌ي سازگاري و پيشگيري و ارتقاء بهداشت و روان و در زمينه مشاوره تحصيلي و مشاوره شغلي بنا بر نياز به صورت فردي يا گروهي به دانش‌آموزان خدمات ارائه مي‌دهد.
2-   ضرورت مشاوره در آموزشگاه؟ با توجه به گسترش مشكلات دانش‌آموزان در جامعه نياز دارد در هر آموزشگاهي مشاوري بتواند به خواسته‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان در ابعاد گوناگون پاسخ دهد.
3-   محل مشاوره؟ هر دبيرستان بايستي يك اتاق مجهز براي مشاوره داشته باشد كه تجهيزات لازم مانند دفتر كار و نيز چند صندلي، سيستم كامپيسوتر، فضاي آرام و امن، محل مناسب براي دانش‌اموز و همچنين تعدادي كتب و مجلات مرتبط در اتاق مشاوره وجود داشته باشد.
4-   موضوعات موثر در فرايند مشاوره؟ عوامل موثر در مشاوره مي‌توان به عوامل خانوادگي و نحوه‌ي تعليم و تربيت و رشد فرد، عوامل اجتماعي مانند امكانات و شرايط جامعه، عوامل مدرسه‌ايمانند برنامه‌ها و امكانات آموزشگاه و همچنين عوامل فردي و استعداد و علايق و شخصيت فرد اشاره نمود.
5-   چگونگي ايجاد رابطه و تعيين اهداف مشاوره با مراجع؟ معمولاً مشاوران، مراجعان را بدون هيچ قيد و شرطي مي‌پذيرند و سعي مي‌شود رابطه يك رابطه ي حسنه و صميمانه باشد تا مراجع احساس نزديكي با مشاور بكند.
6-   مدت زمان مشاوره؟ براي دانش‌آموز دبيرستاني به وي 45 دقيقه و بنا به مشكل مربوطه براي وي تعيين زمان خواهد شد.
7-   آيا براي مراجع وقت قبلي مي‌گذاريد؟ در كارشناسي مشاوره بعضي از مشكلات مراجعان بدون وقت قبلي است يعني خود فرد داوطلبانه مي‌آيد. در مواردي نيز اگر به جلسات بعدي نياز باشد براي وي تعيين وقت خواهد شد.
8-   صندوق ارتباط مشاور چيست؟ در مدارس متوسطه اين صندوق وجود دارد و دانش‌آموزان مشكلات خود را به طور مكتوب نوشته و در داخل آن مي‌گذارند و مشاور نيز هر يك يا دو هفته يك بار آن را باز خواهد كرد و به صورت مكتوب يا حضوري به سوالات دانش آموزان پاسخ مي‌دهد.
9-   مشكلات مراجع؟ مراجعان بيشتر مشكلاتشان انتخاب رشته تحصيلي، فارغ‌التحصيلي، ورود به پيش‌دانشگاهي و ورود به دانشگاه و در مواردي نيز مشكلات رفتاري و رواني مانند ناسازگاري در خانواده و مدرسه، مواردي از جمله كمبود اعتماد به نفس و عزت نفس و مشكلات اجتماعي دارند مانند انتخاب درست يا مسائل و مشكلات مربوط به بلوغ.
10- مشاوران تا چه اندازه نسبت به اسرار مراجع خود احساس مسئوليت مي‌كنند؟ مشاوران بايستي اسرار مراجعان خود را به كسي نگويند و راز نگه‌دار باشند تا به شخصيت مراجع آسيبي وارد نگردد.
11- از چه روش و فنون‌هايي بيشتر استفاده مي‌شود؟ نمي‌توان در در مشاوره فقط به يك روش اكتفا نمود. معمولاً مشاور هرچه در يك روش مطالعات بيشتري داشته باشد به آن طرف هدايت خواهد شد. اما معمولاً روش‌هاي راجرزي و يا روش‌هاي عقلاني عاطفي(اليس) بيشتر كاربرد دارد.
12-انواع مشاوره را نام ببريد؟ مشاوره به دو صورت است(فردي و گروهي). فردي مواقعي است كه دانش‌آموز مشكلات خاص خود را دارد و بايستي به تنهايي با مشاور مسئله را مطرح كند و جواب بگيرد. اما مشاوره گروهي وقتي است كه تعدادي از دانش‌آموزان مشكلات مشابهي دارند و بايستي به صورت گروهي مشاوره بگيرند.
13-عمده‌ترين مشكلات خود مشاور؟ مشاوران امروز به صورت 30ساعته موظف به خدمت هستند كه اين يكي از مشكلات عمده‌ي مشاوران است و بايد مانند دبيران به صورت 24 ساعته كار كنند. يكي ديگر از مشكلات مشاوران تغيير و تحولات و نبودن ساختار مشخص وزارتخانه در مورد فعاليت‌هاي مشاوران كه همه روز يا گاه‌گاهي دچار تحولات خواهند شد.
14-پرونده تحصيلي چيست؟ نحوه‌ي تشكيل آن، استفاده و كاربرد و همچنين محتواي پرونده را توضيح دهيد؟ براي هر دانش‌آموز سال اول متوسطه پرونده‌اي با محتواي مشخصات فردي دانش‌آموز، مشاهدات مشاور از دانش‌آموز، نظرخواهي دانش‌آموز با اولياء، پاسخنامه آزمون‌هاي ريون، جمع‌بندي كلي، و ديدگاه مشاور در مورد دانش‌آموز وجود دارد كه براي هدايت تحصيلي دانش‌آموز نيز مؤثر است. و مي‌تواند براي سال‌هاي آتي دانش‌آموز تا پايان پيش‌دانشگاهي براي او موثر باشد كه هر ساله مشاور  ديدگاه و نظرات خود را در آن ثبت مي‌كند.
15-انواع آزمون براي دانش‌آموزان كدامند؟ 1- آزمون استعداد ريون، 2- آزمون رغبت‌سنج جان هالند، 3- آزمون‌هاي افسردگي بِگ، و نيز در مواردي آزمون MMPI كه اين آزمون مشكلات اجراي دارد و نياز به مهارت‌هاي تخصصي بيشتر دارد به علاوه پرسش‌هايي راجع به علايق و استعدادهاي تحصيلي
16- نحوه‌ي بايگاني مطالب و نحوه‌ي دسترسي به آن‌ها چطور است؟ هر مشاور مدرسه براي خود كمد بايگاني دارد و يا داراي يك سيستم كامپيوتري است كه معمولاً دسترسي ديگران به اطلاعات محرمانه به راحتي امكان‌پذير نيست و مواردي كه لازم باشد به طور محرمانه بماند دور از دسترس افراد متفرقه خواهد بود.
17-در پايان نحوه‌ي ارزيابي خود را چگونه بيان مي‌كنيد؟ با توجه به اينكه آموزش و پرورش و تعليم و تربيت يك جريان طولاني و دراز مدت است. مشاوران براساس نتايجي كه از دانش‌‌آموز مي‌گيرند مي‌توانند خود را ارزيابي نمايد. اگر راهنمايي‌ها و خدمات مشاوره براي دانش‌آموزان به موقع انجام گيرد مي‌توان گفت كه مشاور نيز از كار خود راضي خواهد بود.


ادامه مطلب

هدف‌هاي مشاوره
هدف‌هاي مشاوره را بر حسب مدت و نوع مشكل، مي‌توان به صورت‌هاي متفاوتي تقسيم كرد. از نظر نوع مشكل، هدف‌هاي مشاوره به شرح زير است:
1-   انتخاب: زماني كه فرد بخواهد از بين چند راه، يك راه را برگزيند، مسأله انتخاب مطرح است. در اين نوع مشكل، هدف برگزيدن راه برتر است.        
در مورد مشكل انتخاب، مي‌توان به انتخاب رشته تحصيلي، شغل، يا همسر مناسب اشاره كرد كه مطالب مربوط به اين موضوع‌ها، در مشاوره‌هاي تحصيلي، حرفه‌اي، و مشاوره خانواده مورد بحث قرار مي‌گيرند.
2-   رواني و عاطفي: زماني كه مشكل مراجع در حوزه مسائل عاطفي و رواني قرار مي‌گيرد، هدف مشاوره، برطرف كردن عدم تعادل رواني، و ايجاد شخصيتي سالم و متعادل از نظر سازش با خود و ديگران است.
از ديدگاهي ديگر، به لحاظ رفع مشكل آني يا توجه به رشد مراجع در طول زمان، هدف‌هاي مشاوره را مي‌توان به دو نوع تقسيم كرد:          
1- رفع مشكل آني مراجع: در راستاي اين هدف، مشاور مي‌كوشد تا ناراحتي مراجع را تسكين دهد و مشكل وي را هرچه سريعتر رفع كند؛ همان مشكلي كه موجب شده است مراجع به مشاور مراجعه كند. در اين نوع مشاوره، ضمن آن كه رفع مشكل مورد نظر است، فرصت دادن به وي براي تفكر و دست يافتن او به بينش لازم براي پيدا كدن راه حل نيز مورد توجه است.     
2- رشد مراجع: در اين هدف، مشاور ضمن آنكه به رفع مشكل آني مراجع توجه دارد، مي‌كوشد تا در وي قدرت تصميم‌گيري، اعتماد به نفس، و توانايي تجزيه و تحليل مسائل ايجاد شود. او اين روش را در كليه جلسات مشاوره پيگيري مي‌كند تا در نهايت فرد بتواند مشكلات خود را شخصاً حل كند و به حداكثر رشد شخصيتي خويش دست يابد.
 انواع مشاوره
از ديدگاه‌هاي مختلف مشاوره به انواع متفاوتي تقسيم مي‌شود. چنانچه موضوع مشاوره مورد نظر قرار گيرد، انواع مشاوره عبارتند از:
-       مشاوره تحصيلي
-       مشاوره شغلي
-       مشاوره سازشي يا شخصي
-       مشاوره خانواده و ازدواج
-       مشاوره اجتماعي و مشاوره‌هاي تخصصي نظير مشاوره‌ي حقوقي و پزشكي
در انواع مشاورهاي فوق، ملاك تقسيم، موضوع مشاوره است كه مي‌تواند تحصيلي، شغلي، رواني، خانوادگي، و مواردي ديگر باشد. در تقسيم‌بندي از نوعي ديگر، تعداد مطرح مي‌شود، چنانچه هم مشاور و هم مراجع يك نفر باشد، مشاوره فردي است و در صورتي كه تعداد بيش از يك نفر باشد، مشاوره گروهي است.
مشاوره فردي از نظر روش اجرا به سه نوع مستقيم، غيرمستقيم، و انتخابي تقسيم مي‌شود و مشاوره گروهي از نظر تعداد مشاوره و مراجع سه حالت دارد:
1-   مشاور يك نفر و مراجع چند نفر: در اين نوع مشاوره، چند نفر مراجع كه داراي مشكل يا علايق مشابهي هستند، به وسيله يك نفر مورد مشاوره قرار مي‌گيرند.
2-   مشاور چند نفر و مراجع يك نفر: در اين حالت، چند نفر مشاور در حل مشكل به يك مراجع كمك مي‌كنند. اين نوع مشاوره بيشتر در كارهاي اداري، اجتماعي و سياسي مورد استفاده واقع مي‌شود. حالتي كه رئيس‌جمهوري از مشاوران زيادي در امور مملكتي استفاده مي‌كند، يا رئيس يك مؤسسه، از مشاوره تعدادي كارشناس در اداره آن موسسه بهره مي‌گيرد، از اين نوع است.
3-   مشاور چند نفر و مراجع چند نفر: اين نوع مشاوره، كمتر كاربرد دارد ولي در موارد مشكلات حاد اتفاق مي‌افتد. هرگاه هيات دولت در مقابل يك مشكل حاد- نظير مسائل اقتصادي يا دفاعي- ،         متخصصاني را براي مشاوره دعوت مي‌كند، حالتي از اين نوع مشاوره است. حالت ديگر اين نوع مشاوره، وضعيتي است كه پدر، مادر و تعدادي از اعضاي خانواده، در مقابل ناسازگاري كودكشان، از شورايي از متخصصان رواني و تعليم و تربيت، خواستار نظر جمعي آنان مي‌شوند. اين گروه، با يكديگر به مشاوره مي‌نشينند تا در جهت سازگاري كودك، به اعضاي خانواده كمك كنند. درباره انواع مشاوره، در بخش روش‌هاي و فنون راهنمايي و مشاوره به تفصيل بحث خواهد شد.
 روان‌شناسي مشاوره
روان‌شناسي مشاوره يكي از رشته‌هاي كاربردي روان‌شناسي است. به عبارت ديگر، روان‌شناسي مشاوره، كابرد روان‌شناسي در زمينه كمك به افراد بهنجار براي حل مشكلات آنان، يا كاربرد روان‌شناسي در مشاوره است. روان‌شناسي مشاوره رشته‌اي تخصصي است كه با روان‌شناسي باليني، داراي وجوه مشتركي است. روان‌شناسي مشاوره معمولاً كمك به افرادي را كه مريض نيستند، به عهده دارد و معمولاً در سازمان‌هاي غيرپزشكي اشتغال دارند، در حالي كه روان شناسان باليني معمولاً با افرادي كه از نظر رواني، بيمار محسوب مي‌شوند كار مي‌كنند و علاقه دارند كه در بيمارستان‌ها و گروه‌هاي پزشكي خدمت كنند. روان‌شناسان مشاوره در كمك به افراد بهنجار، از تكنيك‌هاي روان‌درماني نيز استفاده مي‌كنند و بيشتر در دفاتر مشاوره‌ خانوادگي و زناشويي، مدارس و دانشگاه‌ها اشتغال دارند.
بلوخر و بيگز(1983) روان‌شناسي مشاوره را چنين تعريف مي‌كنند:
شاخه‌اي از علم روان‌شناسي، و تخصصي در مبادرت حرفه‌اي به كار روا‌ن‌شناسي است. روان‌شناسي مشاوره به عنوان يك رشته‌ي علمي، خصوصاً در زمينه‌هاي زير، از علم روان‌شناسي استفاده مي‌شود و به آن كمك مي‌كند:
1-   رفتار شغلي، شامل رشد علايق، نگرش‌ها، ارزش‌ها، و استعدادهاي شغلي و رابطه‌ي آن‌ها با رضايت و كارآيي شغلي
2-   شناخت و كمك به افزايش رشد شناختي انسان، و رابطه آن با حل مسأله، تصميم‌گيري و قضاوت
3-   يادگيري انسان و تغيير رفتار، به ويژه در زمينه كسب، انتقال، و حفظ رفتارهاي موفق و مسلط در طول زندگي
4-   ارتباط‌هاي انساني و رفتارهاي بين فردي، به ويژه در بين اعضاي خانواده و ساير گروه‌هاي اوليه كه بر فرايند‌هاي رشد موثرند.
5-   تطابق بهينه فرد با محيط، به ويژه در خانواده، محيط‌هاي آموزشي، شغلي و اجتماعي كه به سلامت، نشاط و رشد مداوم انسان مربوط مي‌شود.
روان‌شناسان مشاوره، به عنوان يك متخصص، با استفاده از دانش خود درباره رفتار انسان، به مردمي كه در شرايط گوناگون قرار دارند، كمك مي‌كند. روان‌شناسان مشاوره به مشاوره فردي و گروهي در زمينه‌هاي مختلف از قبيل طرح‌ريزي تحصيلي و شغلي، حل مسائل شخصي و تصميم‌گيري، مشكلات خانوادگي و ساير فعاليت‌هايي مي‌پردازد كه به «پربارسازي» رشد و كارايي شخص مربوطند. روان‌شناسان مشاوره همچنين بر پيش‌گيري، رفع و درمان موانع رشد شخصي تاكيد مي‌ورزد؛ موانعي كه در برابر تعامل فرد با محيط وجود دارند.
روان‌شناسان مشاوره به منظور كمك به تعالي كيفي فضاي فيزيكي، اجتماعي و رواني محل كار، مطالعه يا زندگي اشخاص، به امر رايزني(مشورت) با افراد، سازمان‌ها و مؤسسات جامعه مي‌پردازد.
روان‌شناس مشاوره غالباً مهارت‌هاي اساسي زندگي و روابط بين فردي را به افراد مختلف تعليم مي‌دهد تا بتواند نقش‌هاي اجتماعي مهم خود را بهتر ايفا كنند. روان‌شناس مشاوره گاهيبه عنوان مربي روان‌شناسي نيز عمل مي‌كند و دانش و مهارت‌هاي مهم روان‌شناسي را با نيازمندان به آن در ميان مي‌گذارد تا بدين وسيله، براي عمل مؤثرتر و اعتلاي رشد شخصي و اجتماعي به آن‌ها كمك كند.
بنابراين، در ادامه بحث درباره نقش مشاور در محيط‌هاي گوناگون غيرآموزشگاهي، تاكيد ما بر اين است كه مشاور غيرآموزشگاهي بايد به نيازهاي تكاملي و رشدي مراجعان و همچنين به مسائل سنتي‌تري كه به سازگاري و التيام مربوطند، بپردازد.
 خصوصيات و مسئوليت‌هاي مراجع
مراجعان به هر دليلي كه به مشاور مراجعه مي‌كنند، بايد مسئوليت‌هايي را بپذيرند. آماده ساختن مراجع براي پذيرش مسئوليت، از وظايف مشاوره است كه براي دستيابي به آن، بايد از فنون مختلفي استفاده كند. در اين قسمت، خصوصيات و مسئوليت مراجع مورد بحث قرار مي‌گيرد.
الف) خصوصيات مراجع: مراجعان به دلايل مختلف براي مشاوره مراجعه مي‌كنند.
اهم خصوصيات مراجعان را مي‌توان به شرح زير برشمرد:
-       مراجعاني كه براي گزينش شغلي يا رشته تحصيلي مناسب مراجعه مي‌كنند.
-       مراجعاني كه به علل ناسازگاري رواني و عاطفي، دچار مشكل هستند.
-       مشكلات و گرفتاري‌هاي خانوادگي نيز يكي ديگر از مواردي است كه باعث مي‌شود مراجعان به مشاوره روي آورند.
-       مراجعاني كه پدر يا مادر هستند و درباره مسائل رواني، تحصيلي و رفتاري فرزندان خود، به مشاوره رو مي‌آورند.
-       جواناني كه در همسرگزيني دچار مشكل هستند.
-       كساني كه در روابط اجتماعي مشكل دارند.
-       كساني كه از مشكلاتي نظير كم‌رويي، ترس‌هاي موهوم، احساس حقارت، عدم اعتماد به نفس و ... رنج مي‌برند.
ب) مسئوليت‌هاي مراجع: مراجعان، از هر يك از دسته‌هاي فوق كه باشند و براي مشاوره مراجعه كنند، بايد مسئوليت‌هاي زير را بپذيرند. اهم اين مسئوليت‌ها عبارتند از:
1-   مراجع بايد براي انتخاب مشاور، سعي و كوشش لازم را به عمل آورد و مشاوري را انتخاب كند كه به او اطمينان كامل داشته، و او نيز شرايط لازم را دارا باشد.
2-   پس از آن كه مشاور را انتخاب كرد، بايد مشكلات خود را به تمام و كمال مطرح سازد و چون مشاور را با اطمينان كامل برگزيده، از بيان رازهاي خود به او دريغ نورزد و در نظر داشته باشد كه بيان تمام جوانب مشكل، به مشاور در رفع مشكل او كمك خواهد كرد.
3-   بايد مسئوليت‌هايي كه مشاور به او واگذار مي‌كند، بپذيرد و با تمام توان نسبت به انجام دادن آن‌ها اقدام كند. مراجعه به منابع، جمع‌آوري اطلاعات، يا اقدام به تصميم‌گيري، از مواردي است كه مراجع بايد به پيشنهاد مشاور انجام دهد.
4-   اگر مشاور به جايي برسد كه در تخصص او نباشد و بخواهد مراجع را به شخص ديگري ارجاع دهد، مراجع بايد در مورد مشاور جديد اطلاعات لازم را كسب كند و در صورتي كه او را واجد شرايط بداند، به وي مراجعه كند.
5-   چنانچه مشاوره به جلسات متعددي نياز داشته باشد، مراجع بايد تا دستيابي به نتيجه، به شركت در جلسات ادامه دهد.
6-   مراجع كه مشاور را شخصاً برگزيده، نبايد به نظرات او بي‌اعتنايي كند يا پس از پايان گرفتن مشاوره، او را به عدم صلاحيت يا امور ديگر متهم سازد.
7-   مراجع بايد علاوه بر بيان تمامي آنچه كه در ذهن او جريان دارد براي مشاور، براي رسيدن به بصيرت و بينش لازم در جهت رفع مشكل خود، به مطالب و راهنمايي‌هاي مشاور توجه و دقت كند و سعي كند تا آگاهي‌هاي مورد نظر را به دست آورد.
8-   چون شرط اصلي در توفيق مشاوره، ايجاد رابطه حسنه بين مشاور و مراجع است، از اين رو، همانطور كه مشاور بايد با استفاده از فنون مختلف، در ايجاد چنين رابطه‌اي اقدام كند، مراجع نيز بايد در ايجاد اين رابطه يا دستيابي به اهداف مشاوره، همكاري لازم را بكند.
9-   و سرانجام، چون حق تصميم‌گيري با مراجع است، وي به هيچ وجه نبايد منتظر آن باشد كه مشاور به جاي او تصميم بگيرد يا تصميم خود را به او ديكته كند. مراجع بايد پس از بدست آوردن بصيرت لازم، خود به تصميم‌گيري بپردازد و به عملي ساختن تصميمي كه گرفته، اقدام كند.
 محل مشاوره
انجام دادن مشاوره‌هاي فردي و نگه‌داري سوابق محرمانه مربوط به دانش‌آموزان، ايجاب مي‌كند كه در مدرسه، اتاقي مستقل به مشاور اختصاص يابد. اتاق مشاوره بايد از نظر فيزيك جالب باشد. مشاوري كه در اتاقي روشن، و داراي مبلمان لوكس كار كند، از مشاوري كه در محلي خالي، كم‌نور، و قديمي كار كند، موفق‌تر است؛ زيرا مراجع به خصوص در اولين برخورد، تحت تاثير محل مشاوره قرار مي‌گيرد و اين مطلب بر احساس او نسبت به مشاور اثر مي‌گذارد. به علاوه، او در مكاني جالب و مناسب، بيشتر احساس راحتي مي‌كند و راحت‌تر به بيان مطالب خود مي‌پردازد.
اتاق مشاوره بايد خالي از هر نوع ابزار خارجي نظير وسايل آزمايشگاهي، كارگاهي، وسايل سمعي و بصري، و احياناً كمدهاي بايگاني مدرسه باشد. هر يك از اين وسايل، امنيت محيط مشاوره را در معرض خطر قرار مي‌دهد. همچنين اتاق مشاوره بايد دور از اتاق‌هاي كاركنان اداري مدرسه باشد؛ زيرا ممكن است براي دانش‌آموزان اين سوءتفاهم پيش آيد كه ممكن است مطالب مطرح شده در مشاوره در بايگاني مدرسه ضبط شود و در جايي قرار بگيرد كه ديگران هم بدان دسترسي داشته باشند. همچنين، اگر براي مثال دانش‌آموزان براي رفتن به اتاق مشاور مجبور باشند از اتاق مدير مدرسه بگذرند، ممكن است تعدادي از آنان  اصلاً به مشاوره مراجعه نكنند زيرا ممكن است در اتاق مدير، به دفعات مورد سرزنش و تنبيه واقع شده باشند. مشاور بايد خود را طوري معرفي كند كه كارش با اموري دفتري مدرسه ارتباطي ندارد. او بايد در يك جاي خلوت و آرام و عاري از هر نوع عوامل ناامني و حواسپرتي، مراجع را ملاقات كند(حتي تلفن مستقيم كه ممكن است با زنگ زدن، موجب قطع كلام مشاوره يا مراجع شود، نبايد در اتاق مشاور وجود داشته باشد.)
داشتن اتاق مخصوص، با فضا و مبلمان جالب براي مشاور امتيازي است كه ممكن است حسادت ساير كاركنان مدرسه را برانگيزد و مثلاً آن‌ها به بهانه‌هاي مختلف وارد اتاق مشاور شوند.
مشاور بايد نقش خود و اهميت محل مشاوره را از نظر فراهم  كردن تمام عوامل ايجاد امنيت و آرامش‌خاطر در مراجع، براي كاركنان مدرسه و دانش‌آموزان بيان كند و ضمناً‌ در زمان انجام مشاوره، تابلويي نظير« فعلاً داخل نشويد» يا« به علت انجام دادن مشاوره، وارد نشويد» به در ورودي اتاق مشاوره، آويزان يا نصب كند و به منشي خود نيز تذكر دهد كه در زمان مشاوره، نه خودش به اتاق داخل شود و نه به ديگري اجازه‌ي ورود بدهد.


ادامه مطلب

 نقش مشاوره در راهنمايي      
حال كه مفاهيم راهنمايي و مشاوره روشن شد، لازم به يادآوري است كه در جريان راهنمايي، معمولاً چهار خدمت ارزيابي، كسب اطلاعات، كارگماري، و مشاوره انجام مي‌گيرد(اين موارد، در صفحات آينده توضيح داده خواهند شد). بنابراين، راهنمايي شامل خدمات متنوعي است كه مشاروه يكي از آن‌هاست.
لازم به تذكر است كه همانطور كه مصاحبه، در مشاوره اهميت دارد، مشاوره نيز مهمترين خدمت راهنمايي است؛ به عبارت ديگر، مصاحبه قلب مشاوره و مشاوره قلب راهنمايي است.
سازمان راهنمايي مدار، علاوه بر مشاوره، شامل افرادي ديگري نظير پزشك، پرستار، روان‌شناس، و مددكار اجتماعي است كه هر يك در حيطه‌ي خدمات راهنمايي، وظايفي را به عهده‌ دارد. فردي كه به اجراي آزمون‌هاي رواني مي‌پردازند، يكي از اعضاي سازمان راهنماي است كه در مورد استعدادهاي دانش‌آموزان تحقيق مي‌كند، ولي مشاوره نيست. مشاوره از اين تحقيقات يا خدمات ساير اعضاي سازمان راهنمايي، در مشاوره استفاده مي‌كند.
با وجود آنكه ساير كاركنان راهنمايي نقش پراهميتي دارند، مي‌توان گفت كه مشاوره، هسته ي اصلي فعاليت‌هاي برنامه‌ راهنمايي است. به طور خلاصه، در مورد نقش مشاوره در راهنمايي مي‌توان گفت:
راهنمايي يك برنامه‌ي كلي است كه مشاوره، جزئي از آن است.
 هدف‌هاي راهنمايي
از نظر راجرز، هدف‌ راهنمايي هم مانند بسياري از حرفه‌هايي كه جنبه‌ كمك و ياري دارند، آن است كه از طريق كمك به افراد، رشد شخصي، رواني و بلوغ اجتماعي را در آنان تسهيل كند.
به نظر عده‌اي ديگر از متخصصان، هدف راهنمايي آن است كه به فرد كمك كند تا خود و محيط خويش را بشناسد و خود را با محيط خويش ربط دهد و سازگار كند. ولي هدف‌هاي مذكور و نظاير آن، به صورتي كلي بيان شده‌اند، و لازم است بيشتر توضيح داده شوند. براي اين منظور، مي‌توان هدف‌هاي راهنمايي را به دو قسمت تقسيم كرد: هدف‌هاي آن، و هدف‌هاي غايي.
براي مثال، هرگاه غرض از راهنمايي، ياري دانش‌آموز در شناسايي و حل مشكلاتي از قبيل مسائل خانوادگي، مالي، يا هدايت حرفه‌اي و تحصيلي باشد، هدف‌هاي آني مورد توجه است. در اين موارد، سعي شده است دانش‌آموزان با موقعيت‌هاي محيطي و استعدادهاي خود آشنا شوند و براي حل مشكلات خود، راه مناسبي را انتخاب كنند. در واقع اين گونه راهنمايي، براي جلوگيري از بروز خطا به كار مي‌رود و بيشتر جنبه‌ پيشگيري دارد.
در هدف‌هاي غايي، پرورش اعتماد به نفس، توانايي تشخيص براي اخذ تصميم، و قادر ساختن فرد به حل مشكلات خويش در مراحل بعدي زندگي، مورد نظر است.
البته، جدا كردن اين دو هدف از يكديگر مشكل است و در غالب موارد نمي‌توان بين آن‌ها مرزش مشخصي قائل شد؛ زير ا ممكن است اقدام در جهت هدف‌هاي آني، دستيابي به هدف‌هاي آتي را باعث شود يا برعكس، پيشرفت در جهت هدف‌هاي آتي، موجب برآورده ساختن هدف‌هاي آني شود. چنانچه در برنامه‌ي راهنمايي تنها به هدف‌هاي آني اكتفا شود. اين برنامه به وظيفه‌ي خود عمل نكرده و كار را ناتمام گذاشته است. به همين دليل، مشاوره بايد هر دو هدف را مورد نظر قرار دهد وبه هدف‌هاي غايي، توجه به خصوصي مبذول دارد.
در كشورهاي مختلف، هدف تعليم و تربيت كه راهنمايي، نقش تقويت‌كننده‌ي آن را دارد، متفاوت است. در بيشتر كشورها، سعي بر آن است كه در فرد به طور فزاينده‌اي قدرت خلاقيت و خود‌رهبري به وجود آيد. در اين صورت، راهنمايي نيز با اين هدف و بر همين اساس پايه‌ريزي مي‌شود. برعكس، در بعضي كشورها به راهنمايي دانش‌آموزان در انتخاب رشته‌هاي تحصيلي، شغل، و رفع مشكلات آني توجه مي‌شود. در ايران كه شايد بتوان ادعا كرد كه تعليم و تربيت در زمينه ايجاد قدرت خلاقيت، خودرهبري، و اعتماد به نفس در دانش‌آموزان قصور كرده است، بايد راهنمايي ضمن توجه به هدف‌هاي عمومي آموزش و پرورش،‌ براي رسيدن به اين هدف‌ها نيز توجه بخصوص و كوشش‌هاي لازم را به عمل آورد.
 اصول اساسي راهنمايي و مشاوره
راهنمايي و مشاوره بر اصولي استوار است كه در زير به ذكر پاره‌اي از آن‌ها مي‌پردازيم:
1-   در راهنمايي، اعتقاد بر تكريم شخصيت و كرامت و فضيلت مقام انساني است؛ به همين دليل، مشاور مراجع را به عنوان يك انسان مي‌پذيرد و در كمك به او، حداكثر كوشش خود را به عمل مي‌آورد. مشاور مثل معلم نيست كه با گروه سروكار داشته باشد، بلكه رابطه‌ي او با يك فرد مطرح است كه بايد به مقام انساني او ارج نهد و او را به گرمي بپذيرد.
2-   مشاور بايد به شخصيت مراجع احترام بگذارد و بدون توجه به عقيده، موقعيت اجتماعي، جنس، نژاد، مليت، و وضع مالي مراجع، براي او قدر و ارزش قائل شود.          
در مشاوره، اين اصل مهم است و در واقع مي‌توان گفت اين اصل براي روشن شدن اصل اول است و در واقع هر دو اين اصول، يكي هستند؛ زيرا مرجعي كه به عنوان انسان پذيرفته مي‌شود، ناگزير مورد احترام قرار مي‌گيرد و از اين ديدگاه، به وي توجه خواهد شد. 
فردي كه در تجزيه و تحليل‌هاي رواني متخصص باشد، ولي به شخص مراجع توجه نداشته باشد و ارزشي براي او قائل نشود، مشاور خوبي نخواهد بود.
3-   در مشاوره، بايد حقوق مراجع محفوظ بماند و مورد احترام قرار گيرد. هر فردي قابليت تصميم‌گرفتن دارد و بر اين اساس، تصميم‌گير حق مراجع است. 
ممكن است مراجع به علل زير، احساس كند كه خود قادر به تصميم‌گيري نيست: 
1-3- مشاور هيچگاه به او اجازه‌ي تصميم‌گيري نداده باشد و مراجع در هر مشكلي، به وي مراجعه كرده باشد.       
2-3- وابسته و متكي به پدر و مادر خويش، بار آمده است.       
3-3- عقده‌ي حقارت(خودكم‌بيني) داشته باشد          
مشاور بايد در مواجهه با مراجع مذكور، طوري عمل كند كه در وي، قدرت تصميم‌گيري و اتكا به نفس به وجود آيد.          
مشاور نه‌ تنها بايد به وجود قابليت تصميم‌گيري در همه افراد اعتقاد داشته باشد، بلكه بايد در عمل نيز، قدرت تصميم‌گيري و خودرهبري را در مراجعان تقويت كند.           
از اين لحاظ، اين اصل با اصل دوم يعني احترام به ارزش، فرد معادل است؛ احترام به اين كه فرد، خود قابليت اداره‌ي زندگي خويش را دارد.
4-   مشاوره، يك رابطه مجاز و آزاد است. مراجع بايد طي مشاوره، آزادي كامل داشته باشد تا بتواند هرچه مي‌خواهد بگويد. حتي ممكن است از اظهارات مراجع، شوكي به مشاور دست بدهد، يا آنكه گفته‌هاي وي دور از اخلاق است. با اين حال، مشاور بايد كاملاً به حرف‌هاي او گوش بدهد و از ارزيابي، قضاوت كردن، سرزنش كردن، قيافه گرفتن و ايجاد صداهايي كه اين چنين معاني داشته باشند، پرهيز كند. بديهي است كه مشاور نبايد بي‌تفاوت باشد؛ زيرا مراجع بايد احساس كند مشاور به او توجه دارد و به سخنانش گوش مي‌دهد. اين‌، هنر است كه در عين آن كه مشاور نشان مي‌دهد كه به مراجع توجه دارد و به سخنان او گوش مي‌دهد، نبايد مراجع احساس كند كه ارزيابي، قضاوت، يا سرزنشي در كار است.
رابطه مشاور و مراجع يك رابطه مجاز و مختارانه، و رابطه‌اي غير معمول است؛ زيرا در روابط معمولي قضاوت و ارزيابي وجود دارد. مشاور تنها شخصي است كه رابطه‌اي آزاد را با مراجع برقرار مي‌كند و مراجع تنها در جلسه مشاوره مي‌تواند مطالب خود را آزادانه بيان كند؛ زيرا هيچ قضاوتي در مورد او صورت نمي‌گيرد.
5-   راهنمايي نبايد به مراجع تحميل شود و به اجبار انجام گيرد. چون راهنمايي به منظور رشد شخصي فرد صورت مي‌گيرد. بنابراين چنانچه كسي را به اجبار تحت راهنمايي قرار دهند، هدف مذكور عملي نخواهد شد.        
در مورد دانش‌آموزاني كه براي مشاوره فرستاده مي‌شوند، يا به وسيله مشاور احضار مي‌شوند بايد قبل از هر چيز به رفع اكراه، بي‌علاقگي و مقاومت آنان در برابر راهنماي اقدام شود.
6-   چون راهنمايي، جرياني پيوسته در زمينه كمك به فرد است، بنابراين بايد در تمام طول زندگي ادامه يابد  و دوران تحصيل، از ابتدائي آغاز شود، و تا پايان تحصيل انجام گيرد.
7-   در امر راهنمايي، تمام جنبه‌هاي شخصيتي دانش‌آموز و رشد و تكامل فردي او مورد توجه قرار مي‌گيرد. در مدارس، اساساً رشد عقلي دانش‌آموزان مورد نظر است و عوامل عاطفي و شخصيتي، زماني مورد توجه قرار مي‌گيرند كه در يادگيري دانش‌آموزان خللي ايجاد كنند؛ در حالي كه در راهنمايي، جنبه‌هاي مختلف شخصيت اعم از عقلي، عاطفي، اجتماعي و جسمي، و رشد و تكامل همه‌جانبه دانش‌آموز در نظر گرفته مي‌شود.
8-   راهنمايي، قسمت عمده‌اي از فعاليت‌هاي آموزشي است. بخش مهمي از فعاليت‌هاي آموزشي را خدمات راهنمايي تشكيل مي‌دهند، تا جايي كه بعضي از متخصصان، راهنمايي را مترادف با تعليم و تربيت به شمار مي‌آورند.
9-   راهنمايي، در قبال هم فرد و هم جامعه، مسئوليت دارد. اساس و پايه انديشه راهنمايي، بر توجه به فرد و نيازمندي‌ها و رشد وي استوار است. با وجود اين، توجه به نيازهاي جامعه، در خور اهميت بسيار است و در راهنمايي، ضمن توجه به فرد، به صورت غيرمستقيم يعني از طريق كمك به اشتغال مناسب و جلب توجه فرد به مشاغل مورد نياز جامعه، مسئوليت آن در برابر جامعه نيز انجام مي‌شود.
10-مشاور معتقد است كه فرد مختار و مسئول است و صلاحيت حل مشكلات خود را دارد؛ بنابراين او قادر است  كه به كمك مشاور، شخصاً به حل مشكلات خود بپردازد.
11-شرط اصلي موفقيت در برنامه راهنمايي، همكاري كليه كاركنان مدرسه است؛ بنابراين مدير، معلم، مشاور و ساير متخصصان راهنمايي، بايد هماهنگ با يكديگر، در پيشبرد برنامه‌هاي راهنمايي كمك كنند.
12-راهنمايي، براي همه افراد و در تمام سنين انجام مي‌گيرد.
13-در راهنمايي، به پاسخگويي به تفاوت‌هاي فردي از نظر توانايي‌ها و محدوديت‌ها، توجه خاصي مي‌شود و در اين زمينه، از طريق كمك به دانش‌آموز در انتخاب شغل و توزيع فارغ‌التحصيلان در مشاغل مورد نياز جامعه، عمل مناسب صورت مي‌گيرد.


ادامه مطلب

تاريخچه‌ي راهنمايي در جهان
در طول تاريخ تمدن بشر، راهنمايي به صورت اندرز دادن، نصيحت كردن و نظاير آن، به وسيله پدران و مادرن، پيشوايان مذهبي، وعاظ، معلمان و بسياري افراد ديگر انجام مي‌شده و مشاوره در درجه اول ميان روحانيان و در درجه دوم، بين مشاوران طبي و حقوقي رواج داشته است. ولي راهنمايي و مشاوره و به معناي تخصصي امروز، از اوايل قرن بيستم به تدريج معمول شده و تنها در چهل سال اخير است كه يك گروه مشاوران حرفه‌اي و برخوردار از تخصص لازم، مسئوليت سنگيني را در زمينه‌ راهنمايي و كمك به افراد انساني به عهده گرفته‌اند.
با صنعتي شده كشورها و ماشيني شدن مشاغل، راهنمايي به صورت راهنمايي حرفه‌اي آغاز شد و به تدريج دامنه‌ وسيع‌تري پيدا كرد، به صورتي كه مسائل رواني، اجتماعي، تحصيلي و تربيتي را نيز شامل شده است.
در 1908 براي نخستين بار، راهنمايي حرفه‌اي در آمريكا به وسيله فرانك پارسُنز با روش علمي انجام شد. وي به منظور كاريابي جوانان، به تاسيس دفتر راهنمايي حرفه‌اي در بوستون مبادرت كرد و از اين رو، پارسنز به پدر راهنمايي موسوم شده است.
در 1913، در آمريكا« انجمن ملي هدايت حرفه‌اي» به وجود آمد كه در پيشرفت راهنمايي مدارس تاثير زيادي داشت. در انگلستان، در قانون 1944، موضوع راهنمايي پيش‌بيني شد و از 1947 به مورد اجرا درآمد.
در فرانسه، تحقيقات روان‌شناختي بينه و پيرون، مقدمات علمي لازم را براي صدور دستور رسمي درباره راهنمايي حرفه‌اي در سال 1922 فراهم آورد و در تنظيم قانون سال 1938، مقررات و آيين‌‌نامه‌هايي تنظيم شد تا در پايان دوره‌ي ابتدايي، استعداد كودكان تشخيص داده، و كودك در مسير استعدادش، راهنمايي شود. از آغاز سال 1945، مراكز راهنمايي حرفه‌اي در وزارت آموزش و پرورش فرانسه گسترش يافتند و از سال 1960، ارتباط و همكاري كامل و مداومي ميان تمام موسسه‌هايي كه در امر راهنمايي جوانان در مراحل مختلف عمل مي‌كردند، به وجود آمده است و « مركز راهنمايي حرفه‌اي و تحصيلي» با همكاري مدارس، وظايف مهمي را در آموزش و پرورش فرانسه به عهده دارند.
به طور كلي اين فكر كه راهنمايي، يكي از وظايف اصلي مدار است، با اين كه از مدتي پيش از جنگ جهاني به وجود آمده بود، ولي پس از جنگ اول و بخصوص بعد از جنگ دوم، قوت گرفت و همه انواع راهنمايي اعم از حرفه‌اي، تحصيلي و شخصي را شامل شد و امروز در اغلب كشورها، مدارس نياز به يك مشاور را احساس و اهميت مسأله را درك مي‌كنند.
از اين مقدمه چنين بر مي‌آيد كه راهنمايي به معناي جديد، در تمام كشورها، حتي آمريكا كه در واقع مهد آن تلقي مي‌شود، فكري تازه است كه رو به گسترش و تكامل مي‌رود.
 اهميت خدمات راهنمايي و مشاوره
خدمات راهنمايي و مشاوره از جنبه‌هاي مختلف فردي، اجتماعي و اقتصادي حائز اهميت هستند كه در مورد هر يك، به اختصار توضيح داده مي‌شود:
1-   جهات فردي: توجه خاص خدمات راهنمايي و مشاوره، متوجه فرد است؛ فردي كه ممكن است در جامعه، از نظر به دور بماند. يكي از سازمان‌هايي كه خدمات مشاوره در آن ارائه مي‌شود، مدارس و مؤسسات آموزشي است. از آنجا كه معلم چون نه وقت و نه تخصص آن را دارد كه به مشكلات شخصي دانش‌آموز رسيدگي كند، از نظر تدريس مواد درسي، بيشتر به گروه دانش‌آموزان توجه دارد، بنابراين رسيدگي به مشكلات فردي دانش‌آموزان از نظر مسائل تحصيلي، انتخاب رشته تحصيلي، شغل و مسائل رواني و شخصي، از مواردي است كه در حوزه‌ي خدمات راهنمايي و مشاوره قرار مي‌گيرد. در جامعه نيز افرادي كه به صورت‌هاي مختلف دچار مشكلاتي مي‌شوند، مي‌توانند با مراجعه به مراكز مربوط، از خدمات راهنمايي و مشاوره برخوردار شوند.
2-   جنبه‌هاي اجتماعي و اقتصادي: پيش‌بيني نيازهاي جامعه و تامين اين نيازها، مستلزم يك برنامه راهنمايي مجهز است. پس از شناخت استعدادها و توانايي‌هاي فردي، هدايت اين استعدادها در جهت رفع نيازهاي جامعه، از مهمترين خدمات راهنمايي و مشاوره است.           
ويژگي‌هاي جامعه صنعتي، تحول ارزش‌ها و تنوع مشاغل است. رشد و توسعه صنعت و تكنولوژي، موجب از بين رفتن برخي مشاغل و به وجود آمدن مشاغل جديدي مي‌شود. راهنمايي افراد به سمت مشاغل مناسب يا هدايت آن‌ها به تغيير شغل با توجه به مشاغل جديد، يكي ديگر از خدمات راهنمايي است. براي مشاغل روبه گسترش، پرورش افراد متخصص در سطوح مختلف، يكي از وظايف تعليم و تربيت است و مهمترين خدمات در اين برنامه، به وسيله برنامه راهنمايي صورت مي‌گيرد. در زمينه‌هاي اقتصادي و اجتماعي، خدمات راهنمايي و مشاوره به صورت‌هاي زير ارائه مي‌شود:
- كمك به افراد براي شناخت مشاغل مختلف و انتخاب شغل مناسب     
- پيش‌بيني نيازهاي اجتماعي در زمينه‌هاي شغلي مختلف           
- برنامه‌ريزي براي پرورش متخصصان و تربيت نيروهاي انساني مورد نياز
- شناخت استعدادها و توانايي‌هاي افراد، و راهنمايي آنان براي رفع نيازهاي شغلي
- كمك به طرح‌ريزي ها و تامين نيازهاي اجتماعي و اقتصادي در جامعه
مشاوره چيست؟
مشاوره، دادن پند و اندرز نيست؛ پاسخ دادن به سوالات و يافتن راه‌حل‌ مشكلات نيست؛ دستور دادن و تعيين تكليف كردن نيست؛ دادن اطلاعات نيست؛ تجزيه و تحليل مراجع هم نيست. گاستاد مشاوره را چنين تعريف مي‌كند:
« مشاوره، يك جريان يادگيري است كه از طريق رابطه بين دو نفر صورت مي‌گيرد. در اين رابطه، مشاوره با داشتن مهارت‌ها و صلاحيت‌هاي علمي و حرفه‌اي، مي‌كوشد تا با روش‌هاي منطبق بر نيازمندي‌هاي مراجع، او را ياري كند تا خود را بيشتر بشناسد و بينشي را كه به اين طريق درباره خويشتن كسب مي‌كند، در زمينه هدف‌هاي معين كه آن‌ها را به صورت واقع‌بينانه‌اي درك كرده، به طور موثري مورد استفاده قرار دهد و در نتيجه، به فردي خلاق‌تر و شادمان‌تر در جامعه خود تبديل شود.»
سي. گيلبرت رِن مشاوره را چنين مطرح مي‌كند:
« مشاوره رابطه‌اي است پويا و هدفمند كه براساس مشاركت مشاور و مراجع، و با روش‌هايي منطبق بر نيازمندي‌هاي مراجع انجام مي‌گيرد. در اين رابطه، توجه به خودشناسي و تصميم‌گيري از طرف خود مراجع، مورد تاكيد است.»
مك دانيل مشاوره به به صورت زير تعريف مي‌كند:
« مشاوره يك سري تماس‌هاي مستقيم با مراجع است كه هدف آن‌ها، ارائه كمك براي سازش دادن موثرتر مراجع با خود و محيطش است.»
از اين تعاريف مي‌توان نتيجه گرفت كه مشاوره داراي ويژگي‌ها زير است:
1-   در مشاور، بين مشاور و مراجع، حتماً تماس برقرار مي‌شود و معمولاً مشاوره مستلزم چندين تماس است. زيرا غالباً به صرف گرفتن اطلاعات يا انجام يك مصاحبه، مشكلات در يك جلسه حل نمي‌شود، بلكه به علت پيچيدگي موجود انساني، اكثر اوقات جلسات مشاوره متعدد لازم است. پس نكته مهم در مشاوره، تماس شخص با شخص است. ممكن است با مطالعه يك كتاب احساس كنيم رنج‌هايمان كاهش يافته، ولي چون در اين عمل، تماس مستقيم شخص با شخص وجود ندارد، اين كار نمي‌تواند مشاوره باشد. به عبارت ديگر، دريافت اطلاعت يا تسكين آلام از راه مطالعه كتاب، مشاوره نيست.
تماس مستقيم فرد با فرد و عكس‌العمل متقابل اين دو، يكي از خصوصيات مشاوره است.
2-   هدف مشاوره، عرضه يا پيشنهاد كمك به مراجع است، به گونه‌اي كه او در به كار بردن آن آزاد و مختار است. در رابطه مشاور و مراجع، اجباري در كار نيست؛ در غير اين صورت،‌اين عمل، تحميل عقايد مشاور است، نه مشاوره. به عبارت ديگر، مشاوره رابطه‌اي مختارانه بين مشاور و مراجع است كه هدف آن، ارائه پيشنهاد كمك به مراجع است.
راهنمايي چيست؟
پيدا كردن يك تعريف جامعه براي راهنمايي، مشكل است؛ به همين دليل تعريف‌هاي زيادي از راهنمايي به عمل آمده است و نويسندگان مختلف آن را به صورت‌هاي متفاوتي مطرح كرده‌اند. در تعدادي از اين تعاريف، وجوه مشترك و تشابه‌هايي وجود دارد. در« گزارش كميسيون سلطنتي تحقيق درباره تعليم و تربيت در ايالات كبك»]كانادا[، راهنمايي چنين تعريف شده است:
« راهنمايي، بخشي از تعليم و تربيت است كه به طريقي منظم و سازمان يافته، به دانش‌آموزان در تمام سنين كمك مي‌كند تا اين كه او به تصميم‌گيري مناسب در سازگاري تحصيلي خود و موفقيت در يك حرف دست بيابد.»
شرتزر و استون(1971) در كتاب« اصول راهنمايي» تعريف زير را مطرح مي‌كنند:     
« راهنمايي، جرياني است كه به فرد كمك مي‌كند تا خود و جهان خودش را بشناسد.»
مك دانيل در يكي از تعاريف خود مي‌گويد:
« راهنمايي وسيله‌اي براي كمك به درك فرد و به كار بردن آگاهانه فرصت‌هاي تحصيلي، حرفه‌اي و شخصي است كه او در اختيار دارد يا مي‌تواند در اختيار داشته باشد.» و راهنمايي را به عنوان كمك منظمي به همه دانش‌آموزان براي رسيدن به يك سازش رضايت بخش در مدرسه و زندگي تعريف مي‌كند.
بنابر تعاريف فوق و ساير تعريف‌ها، مي‌توان نقش راهنمايي را در تعليم و تربيت به شرح زير بيان كرد:
1-   راهنمايي،رسيدن به هدف‌هاي تعليم و تربيت را تسهيل مي‌كند. به عبارت ديگر، راهنمايي با كمك كردن به معلم، دانش‌آموز و كاركنان مدرسه، پيشرفت دانش‌آموز و موفقيت معلم را در كار خويش، بيشتر و ‌آسان‌تر مي‌كند.
2-   راهنمايي كمك مي‌‌كند كه فرد خود را بهتر بشناسد؛ و استعدادها، علايق و مشكلات اجتماعي خود را درك كند.
3-   راهنمايي به دانش‌آموز كمك مي‌كند تا آگاهي‌هاي لازم را در زمينه‌ فرصت‌هاي تحصيلي و حرفه‌اي خود، به دست آورد و از آن‌ها استفاده كند. به عبارت ديگر، راهنمايي به فرد كمك مي‌كند تا خود و محيطش را بشناسد و از امكانات موجود، حداكثر بهره‌برداري را ببرد و به گزينش رشته‌ي تحصيلي و شغل مناسب، اقدام كند.
4-   نقش راهنمايي، ايجاد سازگاري است و به دانش‌آموز كمك مي‌كند تا خود را با زندگي و مدرسه سازگار سازد.
به طور خلاصه، راهنمايي، تسهيل كننده وصول به هدف‌هاي تعليم و تربيت است كه كمك مي‌كند دانش‌آموز خود و محيطش‌ را بهتر بشناسد و به طور رضايت‌بخشي خويشتن را با زندگي و مدرسه سازگار سازد.


ادامه مطلب

تفاوت راهنمايي و مشاوره
گروهي از صاحب نظران ومتفكران ،راهنمايي و مشاوره را به منزله ي امري مشابه دانسته و تفاوتي بين آنها قائل نشده اند . برخي نيز به وجود تفاوتهاي بين اين دو ، به قرار زير اشاره كرداند :
1- راهنمايي ، راهنما مي تواند از طريق مطالعه ي پرونده تحصيلي مراجع يا مورد مشورت قرار گرفتن از جانب اولياي دانش آموز يا مربيان وي ، به اطلاعات گسترده و وسيعي در مورد وي دست يابد . در صورتي كه ممكن است در امر مشاوره و در ابتداي كار مشاور فاقد چنين اطلاعات مفيدي باشد چرا كه اغلب اوقات مراجع بدون مقدمه براي مشاوره مراجعه كرده و مشكل خود را با مشاور در ميان مي گذارد.
2- راهنمايي مفهومي كلي است و كاربرد وسيعي دارد و كليه ي خدمات و فعاليتهاي انجام شده ، براي كمك به فرد را در بر مي گيرد . تعدادياز اين فعاليت ها عبارتند از تهيۀ فهرستي از علايق ، اطلاع رساني ، به كار گماري ، آشنا سازي با محيط ، ارزشيابي و همچنين مشاوره در حالي كه مشاوره يكي از فنون اجرايي راهنمايي ه حساب مي آيد و اصطلاحاً « قلب راهنمايي» ناميده مي شود .
3- راهنمايي در وهله ي اول جنبه ي پيشگيري از مشكلات را دارد ومانع از بروز آنها مي شود در حالي كه مشاوره بر حل مسائل تاكيد دارد و اولويت آن توجه به مشكلات مي باشد به بيان ساده تر ، راهنمايي از سقوط فرد به چاه ممانعت به عمل مي آورد و از طريق مشاوره سعي مي شود كه فرد به چاه افتاده از چاه بيرون آورده شود .
4- انسانها در تمام مراح زندگي به راهنمايي نياز دارند اما نياز آنها به مشاوره ، به معناي تخصصي آن مربوط به زماني است كه دچار مشكل شوند.
انواع راهنمايي
امر راهنماي با توجه به زمينه هاي مختلف به انواع گوناگون تقسيم مي گردد . از نظر موضوع ، راهنمايي در انواع (1) تحصيلي (2) شغلي (3) خانوادگي (4) بهداشتي (5) سازشي طبقه بندي مي شود ازنظر اجرا نيز راهنمايي به انواع (1) فردي (2) گروهي تقسيم مي گردد.
از نظر موضوع
تقسيم بندي راهنمايي از لحاظ موضوع ، يك طبقه بندي قرار دادي است كه صرفاً به منظور سهولت مطالعه و يا برنامه ريزي مواد درسي صورت مي پذيرد و گرنه در عمل ، از تمام انواع راهنمايي ، به طور هم زمان استفاده به عمل مي آيد .شرح  هر يك از انواع راهنمايي از لحاظ موضوعي به قرار زير است .
1- راهنمايي تحصيلي
راهنمايي تحصيلي به دانش آموزان كمك مي كند تا قادر گردد .
الف) دورس و رشتۀ تحصيلي مناسبي را برگزيند
ب) از قوانين آموزشگاه و مقررات آموزشي و امتحاني مطلع گردد
هدف راهنمايي تحصيلي براي دانش آموز بدون شك ، كسب موفقيت تحصيلي است
از شيوه هاي اجرايي راهنمايي تحصيلي براي نيل به اين هدف مي توان از موارد زير نام برد
•        راهنمايي دانش آموز در كسب عادت صحيح مطالعه
•        كمك به دانش آموزان عقب مانده تحصيلي يا پيشرفته ذهني به منظور پيشرفت تا حداكثر ظرفيت خود
•        آشنا ساختن دانش آموزان با چگونگي استفاده از منابع ياد گيري ، يادداشت برداري ، خلاصه نويسي
•   آشنا ساختن دانش آموزان با ارتباط بين مواد درسي و رشته هاي تحصيلي بعدي و آگاه كردن آنان از رابطه بين رشته هاي تحصيلي و مشاغل
•        كمك به دانش آموزان در ارزيابي صحيح توانايي ها و علايق خود
•        كمك به معلمان در ارنطباق روش هاي تدريس خود با استعداد ها و نياز مندي هاي فردي دانش آموزان
2- راهنمايي شغلي
از طريق راهنمايي شغلي به فرد كمك مي شود تا پس از شناخت استعداد ها و رغبت ها و همچنين محدوديت ها خود
•        شغل مناسبي را در جامعه انتخاب كند
•        با گذراند دوره هاي آموزشي لازم براي به عهد گرفتن آن آماده گردد
•        در انجام آن با موفقيت عمل كند
•        نيازهاي مادي و رواني خود را ارضا نمايد
•        موجبات بهبودي و ضع جامعه را فراهم آورد
3- راهنمايي خانوادگي
هدف از راهنمايي خانواده گي ارائه ي اطلاعات لازم به منظور كمك برقراري روابط سالم و متعادل بين اعضاي خانواده و تامين آرامش و آسايش آن است .
•        اين روابط عبارتند از :
•        روابط بين زن و مرد
•        پدر و فرزند
•        مادر و فرزند
•        فرزندان با يكديگر
4- راهنمايي بهداشتي
اين نوع راهنمايي به منظور تامين سلامت جسمي و رواني ارائه مي گردد و هدف اصلي آن پيشگيري از ابتلا به بيمارهاي جسمي و رواني است . راهنمايي بهداشتي همچنين در موارد زير نقش تعيين كننده اي دارد .
•        حفظ سلامت فرد و اجتماع
•        ايجاد زمينه به منظور پيشگيري از ابتلا بهه بيمارهاي مسري و كنترل آنها
•        ممانع از بروز حوادث ناگوار
5- راهنمايي سازشي
به فرد كمك مي كند تا خود را با (1) خويشتن (2) ديگران (3) محيط سازگار كند . انجام اين نوع راهنمايي مستلزم ارائه ي اطلاعات مناسب به فرد است تا در سايه ي خود شناسي ، اهداف تحصيلي ، شغلي و اجتماعي مناسبي براي خود برگزيند.
از نظر اجرا
از نظر اجرا راهنمايي به دو صورت : (1) فردي (2) گروهي انجام مي پذيرد
1- راهنماي فردي
در اين نوع راهنمايي ، فرد به صورت انفرادي مورد هدايت و ارشاد قرار مي گيرد .
2- راهنمايي گروهي
تعداد شركت كنندگان در راهنمايي گروهي از يك نفر يشتر بوده و معمو لاً براي رسيدن به هدف معين يا اهداف شخصي در يك زمان و يك مكان دور هم جمع مي شوند در خوص موضوع يا مطلب مشخصي بحث مي كنند افراد شركت كننده در راهنمايي گروهي صرفاً در صدد كسب اطلاعات لازم در زمينه هاي مختلف تحصيلي ، خانوادگي ، شغلي ، اجتماعي و بهداشتي مي باشند از اين رو ، راهنمايي گروهي در درجه ي اول نقش پيشگيري از بروز مشكلات در زمينه هاي مختلف را دارد و ضمن صرفه جوي در وقت و هزينه ،فرصت حداكثر بهره گيري از امكانت محدود را براي تعداد بيشتري از افراد فراهم مي آورد .
معمولاً روش كار راهنمايي گروهي به صورت نمايش فيلم و سخنراني است و سپس بحث و سوال و جواب در مورد موضوع صورت مي گيرد .
انواع مشاوره
 امر مشاوره همانند راهنمايي با توجه به زمينه هاي مختلف به انواع گوناگون تقسيم مي شود از نظر موضوع به تحصيلي ، شغلي ، خانوادگي ، بهداشتي و سازشي تقسيم مي شود و از نظز اجرا نيز مشاوره در شكلهاي فردي و گروهي صرت مي گيرد.
از نظر موضوع
تقسيم بندي مشاوره از نظر موضوعي صرفاً به دليل سهولت مطالعه صورت مي گيرد و گرنه در عمل بسيار از انواع مشاوره به طور همزمان مورد استفاده قرار مي گيرد .
1- مشاورۀ تحصيلي
مشاوره تحصيلي مجموعه ي فعاليت هايي است كه از طرف مشاوره به منظور رفع مشكلات تحصيلي مراجعان صورت مي گيرد . برخي از فعاليتهاي مشاوران در اين زمينه عبارتند از :
•   ارزيابي استعدادها ، علايق و شخصيت دانش آموزان به قصد كمك به آنان در شناخت نقاط قوت و ضعف خود و تلاش در رفع كاستيها
•        كمك به دانش آموزان داراي عقب ماندگي تحصيلي با هدف جبران عقب ماندگي آنان
•        ياري به دانش آموزان باهوشي كه زير حد توان خود كار مي كنند به منظور ارتقاي پيشرفت تا حداكثر فعاليت
•        ياري رساندن به دانش آموزان در جهت رفع نگرانيها و اضطراب امتحاني
•        همكاري با والدين ، معلمان و ساير كاركنان مدرسه در جهت رفع مشكلات تحصيلي دانش آموزان
2- مشاوره شغلي
مشاوره شغلي به منظور رفع مشكلات مراجعان در زمينه شغل صورت مي گيرد .
تعدادي از فعاليت هاي مشاوران شغلي :
•        ارزيابي و يژگيهاي شخصيتي ، استعدادها و مهارت هاي افراد و كمك به هماهنگ نمودن آنان با نوع شغل
•        ايجاد نگرش مثبت نسبت به كار در افراد كارگريز
•        كمك كردن به افراد براي هماهنگ شدن با مقرارت سازمان
•        ياري رساندن به مراجعان در جهت سازگاري با ساير كاركنان
•        كمك به مراجعان در جهت سازگاري با شغل جديد
3- مشاوره خانوادگي
مشكلات خانوادگي مانع تحقق استعدادهاي اعضاي خانواده شده و سبب بروز نابسامانيهاي رواني  و مشكلات رفتاري را فراهم  مي آورد .
بعضي از فعاليتهاي مشاوران خانوادگي :
•        كمك به زوجين به منظور كسب درك متقابل و داشتن انتظارات معقول از يكديگر
•        ياري رساندن به والدين در جهت اجتناب از شيوه هاي فرزند پروري استبداي ، سهل انگارانه يا تبعيض آميز
•   شناخت دانش آموزاني كه به دليل مشكلات خانوادگي از خانه فراي شده اند و يا اقدام به خودكشي نموده اند كمك كند
4- مشاوره بهداشتي
اين نوع مشاوره با هدف كاهش يا رفع عوارض مشكلات جسماني يا رواني صورت مي گيرد
برخي از فعاليتهاي مشاوران بهداشتي عبارتند از :
•        شناسايي دانش آموزان با مشكلات حسي مانند نزديك بيني ،دور بيني يا كم شنوايي
•        شناسايي داري مشكلات تكلمي
•        شناسايي دانش آموزان داري انحرافات در ستون فقرات و يا معلوليتهاي حركتي
•        شناسايي دانش آموزان داراي درجات متفاوت اختلال در هوش و كمك به جايگزيني مناسب آنها
5- مشاوره سازشي
در اين نوع مشاوره به افراد ي كه ناتوان از سازگاري با خود ، ديگران و محيط هستند كمك مي شود تا مشكلات آنها رفع گردد.
برخي از فعاليتهاي مشاوران سازشي عبارتند از :
•        تلاش در رفع نياز هاي معقول دانش آموزان  با هدف رفع ناسازگاريها
•        كمك به دانش آموزان براي درك و شناخت مسائل ، مشكلات و علل ناسازگاريها خود و كوشش در رفع آنها
•        شناسايي دانش آموزان داراي مشكلات در روابط خود با ديگران
•        ايجاد زمينه ي مناسب جهت سازگاري دانش آموزان با مقررات آموزشگاه
•        شركت دانش آموزان در فعاليتهاي فوق برنامه جهت كمك به سازگاري آنان
 از نظر اجرا
از نظر اجرا نيز مشاوره به دو نوع فردي و گروهي صورت مي گيرد
الف )مشاوره فردي
در مشاوره ي فردي نيز همانند راهنمايي فردي ، امر مشاوره به شيوۀ انفرادي صورت مي گيرد  و مراجع مشكلات خود را در زمينه هاي مادي ، خانوادگي ، سازشي و نظاير آن  را مطرح مي كند . توجه به مسائل فردي محرمانه شمردن آنها دراين نوع مشاروه داراي اهميت ويژه اي است .
ب) مشاوره گروهي
مشاوره ي گروهي به صورت (( تلاش انديشمندانه براي تغيير افكار ، احساسات و رفتارهاي گروه )) تعريف شده است
منظور از گروه دونفر يا بيشتر كه داراي هدف مشترك ، كنش متقابل، احساس عاطفي نسبت به هم دارند . تشكيل گروهها باعث مي شود تا اعضاي آنها بر يكديگر تاثير بگذارند و از يكديگر تاثير بپذيرند . به اين امر پويايي گروهي گفته مي شود . هدف پوياي گروهي ، تغير نگرشها ورفتار فرد براي منطبق نمودن آنها با هنجار هاي گروهي است . كورت لوين بنيانگذار علم پويايي گروهي است .
روشها و فنون شناخت دانش آموزان
1- روشهاي شناخت ذهني
مشاور مي تواند با استفاده از انواع روشهاي شناخت ذهني اطلاعات مفيد و لازم دربارۀ دانش اموزان را بدست آورد .از خصوصيات روشهاي شناخت ذهني اين است كه نتايج سنجش تحت تاثير نظر و قضاوت ارزياب قرار گيرد از جمله روشهاي شناخت ذهني  :
1- مشاهده 2- مصاحبه ، پرسشنامه ، مقياس درجه بندي ، شرح حال نويسي و گروه سنجي
1- مشاهده
مشاهده يعني توجه آگاهانه و آن را ((دقت در اعمال و رفتار فرد )) تعريف كرده اند .
اين روش يكي از مهمترين فنون راهنمايي محسوب مي شده  و پايه واساس بسياري از روش هاي ارزيابي رفتار دانش آموزان است و زماني مفيد و موثر واقع مي شود كه مبتني بر درك روشن ودقيق از رفتار دانش آموزان بوده و در واقع معين صورت مي گيرد . مشاهده فعاليتي ارادي و فعال است و نبايد با ديدن كه عملي است غيره ارادي است اشتباه گرفت . از طيق مشاهده خصوصياتي چون : افسردگي ، تحريك پذيري ، تند خويي ، تنش ، خستگي و زود رنجي دانش آموز به سهولت قابل تشخيص است . همچنين موقعيت و مكان وزمان مشاوره داراسي اهميت زيادي است . از اين رو دانش آموزان را بايد در موقعيتهاي گوناگون و روز هاي مختلف مورد مشاهد قرار داد. بهترين موقعيتها ، معمولاً موقعيتهاي طبيعي نظير زنگ ورزش مي باشد .واضح است كه مشاهده گر نمي تواند  موقعيت معيني را به طور كامل درك كند.
2- مصاحبه
يكي از مهمترين فنون راهنمايي و مشاوره  كه از قديميترين و رايجترين روشهاي شناخت به حساب مي آيد. مصاحبه گفتگوي حضوري و دو جانبه بين مشاوران مي باشد كهبه منظور نيل به هدف معين انجام مي شود با وجود نيازبه وقت و هزينۀ زياد هنوز هم اين روش طريق مناسبي  جهت كسب اطلاعات در زمينۀ رفتارهاي عادي و غير عادي مصاحبه شونده محسوب مي شود.
انواع مصاحبه :
مصاحبه بر دو نوع است : الف) مصاحبه ي تحقيقي ، ب)مصاحبه ي مشاوره اي
مصاحبه ي تحقيقي معمولاً به وسيله ي مصاحبه گر اجرا مي شود و  مصاحبه هاي مشاوره اي چون امري تخصصي است صرفاً به وسيله ي مشاور انجام مي شود.
مصاحبۀ تحقيقي از نظر هدف به چهار نوع تقسيم مي گردد كه عبارتنداز :
الف) مصاحبۀ اطلاعاتي
ب ) مصاحبۀ حقيقت يابي
پ ) مصاحبۀ عقيدتي
ت ) مصاحبۀ استخدامي
الف ) مصاحبه اطلاعاتي
  اساساً به منظور جمع آوراي اطلاعات در مورد مراجع يا عرضه ي اطلاعات به وي صورت مي گيرد .
ب) مصاحبۀ حقيقت يابي
جهت تاييد يا تكذيب اطلاعات قبلي و يا پاسخ براي نكات نا شناخته و مبهم انجام مي شود .
پ ) مصاحبۀ عقيدتي
كه قدري مشكلتر است ، هدفش وقوف و به عقايد ، نگرش و ارزشهاي فرد نسبت به امور و مسائل مختلف
ت ) مصاحبه استخدامي
به منظور كسب آگاهي از تجارب ، آمادگيها ، توانمنيها ، شخصيت و علايق مراجع در راستاي شرايط احزار شغلي خاص انجام مي شود .
3- پرسشنامه
پرسشنامه را ساده ترين ، كم هزينه ترين و عملي ترين وسيلۀ گردآوري اطلاعات مي دانند به همين دليل هم هست كه محققان به وفور ار پرسشنامه استفاده مي كنند و سازمانهاي متعددي جامعه نيز به كمك اين وسيله قادرند اطلاعات زيادي را كسب نمايند . در علوم تربيتي ، به ويژه در راهنمايي و مشاوره از اين ابزار ارزشمند به منظور شناخت دانش آموزان و كمك و ياري به آنان ، استفاده هاي زيادي به عمل مي آيد .
پرسشنامه مجموعه اي منظم از سوالات است كه به درستي برگزيده شده اند و به منظور سنجش خصوصيات فرد مورد استفاده قرار مي گيرد و اگر با دقت تهيه و تنظيم گردداطلاعات ارزشمندي را درمورد رفتار دانش آموزان در اختيار مشاور قرار مي دهد .
پرسشنامه شامل پرسشهاي در مورد : امور ومسائل خانوادگي ، محيط زندگي ، سلامت جسماني ، فعاليت هاي فوق برنامه ، طرح ريزيهاي تحصيلي و شغلي ، بهداشتي ، عادات مطالعه و .....
4- مقياس هاي درجه بندي رفتار
يكي ديگر از شيوه اي شناخت دانش آموزان مقياس درجه بندي است . درجه بندي يكي از فنون راهنمايي است كه از طريق آن خصوصيات و همچنين رفتار هاي بارز و قابل مشاهده دانش آموزان در زمينه ي مشخصي ارزيابي مي شود .
مقياس درجه بندي   معمولاً براي ارزيابي رفتارها و خصيصه هايي به كار مي رود كه براي آنها ابزار انداز گيري دقيقي وجود ندارد . همچنين اين روش براي بررسي اعتبار سايرروشهاي شناخت مورد استفاده قرار مي گيرد .
درجه بندي رفتار هم از طريق ارزشيابي به وسيله ي مشاهده گران مهارت يافته صورت مي  پذيرد . به بيان ديگر يا از معلمان و مشاوران و سايرافراد خواسته مي شود تا دانش آموز را در زمينه هايي مانند همكاري با ديگران ، اعتماد به نفس ، جديت ، انظباط و قدرت رهبري ارزيابي كنند و يا اين كه از خود دانش آموزان خواسته مي شود تا براساس مقياس درجه بندي به ارزيابي خويش اقدام كنند . نتايج بدست آمده از مقياس درجه بندي هم در شناخت نقاط قوت و هم نقاط ضعف دانش آموز مي تواند مفيد واقع شود . و هم در جلسات مشاوره مورد استفاده قرار گيرد . 5- شرح حال نويسي
شرح حال به معناي گزارش كتبي مراجع درباره وقايع زندگي خود در گذشته ، حال و آينده است و يكي از شيوهاي مهم شناخت مي باشد كه علاوه بر ارائه ي اطلاعات لازم ، اهداف ، نگرشها ، ارزشها ، تمايلات ، و احساسات فرد را در زمينه هاي گوناگون نيز مشخص مي سازد .
اين روش همواره توسط محققان علوم اجتماعي و مورخان براي كسب اطلاعات در باره سوابق ، نوع روابط و شيوه هاي زندگي مردم مورد استفاده قرار گرفته است. نوعي از شرح حال نويسي ، علم رجال است كه كه زمرۀ علوم مورد توجه در جهان اسلام بوده است و به وسيله ي آن ويژگيهاي روايان  حديث اعم از احوال ، صداقت و درستي گفتار و كردار آنان مورد توجه قرار مي گيرد . همچنين تاريخ فرهنگ و ادبيات اسلامي و ايراني حاوي شرح حال ادبا ، انديشمندان ، شعرا ، نويسندگان و هنرمنداني است كه هريك در گسترش اين فرهنگ عظيم و غناي آن سهم به سزايي داشته اند . شرح حال نويسي امروزه بيشتر در كلينيكهاي پزشكي و روانپزشكي مورد توجه قار مي گيرد. و روانشناسان ، روانپزشكان و روانكاوي ، به اطلاعات حاصله از اين طريق بسيار اهميت داده و در تنظيم پرونده مراجع به دريافت شرح حال وي نيز اقدام مي كنند . در آموزش و پرورش ، به ويژه در برنامه هاي راهنمايي آموزشگاه ها نيز از اين فن استفاده ي زيادي به عمل مي آيد .و مشاوران با كمك آن با ديدگاههاو مشكلات دانش آموزان آشنا شده و آنان را در زمينه يابي علل مشكلات و چگونگي حل آنها ياري مي دهند . برخي نوجوانان وقايع زندگي خود را در دفترچه خاطرات يادداشت مي كنند كه اين امر ميتواند مشاوران را در شناخت احساسات ، افكار و حالات رواني و عواطفي آنان ياري دهد.


ادامه مطلب

انواع مشاوره
بر حسب ويژگي هاي مراجعان (جمعيت شناختي، اجتماعي، اقتصادي، قومي، نياز ها) و نيز زمينه هاي مورد رسيدگي، انواع مختلفي از مشاوره قابل تعريف است. آشنايي با انواع مشاوره به كاربرد نظريه هاو روش هاي مناسب كمك مي كند. از آنجا كه بحث تفصيلي در مورد هر كدام از انواع مشاوره در اين نوشتار امكان پذير نيست، تنها به ذكر برخي از آن ها بسنده مي گردد.
 مشاوره در بحران (در مواردي مانند خودكشي، ابتلا به بيماري شديد يا نقص عضو، طلاق)، مشاوره تسهيلگرانه (براي مسايلي مانند جايگزيني شغلي، مشكلات تحصيلي، سازگاري زناشويي)، مشاوره پيشگيري (مانند آموزش جنسي، پرورش مهارت هاي رواني ـ اجتماعي، رفتار هاي پيشگيري كننده از مشكلات بهداشتي)، مشاوره تكاملي (كسب خود پنداره مثبت، احساس و كسب هويت، آمادگي براي قبول و انجام مسئوليت والدي)، مشاوره استخدامي (انتخاب شغل، تغيير شغل، سازگاري شغلي) ، تصحيحي (در زمينه اصلاح رفتار مجرمان و بزهكاران، كارگماري)، توانبخشي (شامل مشاوره افرادي كه نقص عضو يا معلوليت دارند)، مشاوره خانواده و ازدواج (در زمينه هايي مانند انتخاب همسر، تربيت و مراقبت از فرزندان، حل اختلافات خانوادگي)، مشاوره روحاني (شامل پاسخگويي به مسايل ديني و معنوي)، مشاوره با اقشار خاص (سالمندان، نوجوانان، زنان، معتادان)، مشاوره فردي و گروهي (2).
هر چند مشاوره اغلب به عنوان يك رابطه دو نفري، بين مشاور و مراجع، تعريف مي شود، به صورت گروهي، براي كساني كه تجربه ها و مسايل مشتركي دارند، نيز قابل اجراست. گروه هاي دانش آموزان، معتادان، بزهكاران، و . . . مواردي هستند كه مشاوره گروهي با آنان سودمند مي باشد. با اين وصف مشاوره گروهي عبارت است از : "يك فرايند دو جانبه انساني كه در آن مشاور و يك گروه همسان به بررسي مشكلات، احساسات، نگرش ها و ارزش ها مي پردازند و كوششي است در جهت تعديل و اصلاح نگرش ها و ادراكات افراد تا بتوانند در مورد مسايل و مشكلات تكاملي خود بهتر و موثرتر عمل نمايند" (12).
 سازماندهي جلسات مشاوره;  مراحل كار
گامهاي زير يك نقشه راهنما براي اجرا و هدايت جريان مصاحبه ارائه مي دهند. هر چند اين مراحل الگويي براي اولين جلسه مشاوره است، بسياري از آن ها در جلسات پيگيري نيز قابل استفاده اند.
1) برقراري رابطه
با سلام و خوش آمدگويي به مُراجع احترام گزارده واز او دعوت كنيد در جاي مناسب و راحتي بنشيند. سپس جلسه مشاوره را با روشن كردن موارد زير شروع كنيد : شما كه هستيد، جايي كه كار مي كنيد، وظيفه شما در ارتباط با مُراجعان، هدف از اين ملاقات، زمان جلسه و محدوده زماني كار.
2) آشنايي با مراجع و انتظارات او
مُراجع را براي معرفي خود (آنگونه كه مايل است)، صحبت كردن، بحث و بيان انتظاراتش ترغيب نمائيد.
3) متمركز كردن جلسه مشاوره
براي اين منظور با مشاركت مراجع، موضوع جلسه را مشخص و هدف (هاي) كوچك، ويژه و دست يافتني را براي آن تنظيم نمائيد. اين كار بويژه زماني كه مشاور، تشخيص دهد چند جلسه براي رسيدگي به مسئله لازم است، مفيد مي باشد.
4) كسب اطلاعات و كاوش در باره مسايل، نيازها و نگراني هاي مراجع
اين منظور با ترغيب مراجع به صحبت كردن و طرح سوالات مناسب و برانگيزاننده، حاصل مي شود. همچنين حدود اطلاعات او را در باره وضعيت خودش بسنجيد. با سنجش اطلاعات و آگاهي مُراجع در آغاز فرايند، اطلاعات غلط را مي توان تصحيح، و كمبود ها را رفع نمود.
5) شناسايي نگرش، ادراك و باور هاي مراجع در باره مسئله
در اين مرحله نحوه تعبير و تفسير، ديدگاه، احساسات و باورهاي مُراجع در باره ابعاد، علل، آثار و نتايج مسئله مورد بررسي قرارمي گيرد. مثلا با طرح اين سوال كه " نظر شما در باره . . . (درمان جراحي، استفاده از روان درماني . . .) چيست ؟"، اين امكان فراهم مي شود تا نظرات و باور هاي مُراجع آشكار شود و اطلاعاتي در باره احتمال پذيرش و تمكين Compliance او به دست آيد.
6) كمك به مراجع براي رتبه بندي مسايل و نگراني هاي خود
با گفت و گو به مُراجع كمك كنيد تا مسايل و مشكلات خود را به ترتيب اهميت يا شدت رتبه بندي و به عبارتي اولويت بندي كند. اين كار :
•اضطراب فرد را به حد قابل كنترلي كاهش مي دهد
• به مردم كمك مي كند كه مسايل خود را مشخص و روشن نمايند
•به تنظيم اهداف مشخص و قابل دستيابي و كسب احساس كنترل كمك مي كند
• با شناخت و حل موفقيت آميز يك مسئله، اغلب تجربه مفيدي براي رسيدگي به / و حل مسايل ديگر حاصل مي شود.
7) ياري كردن مراجع در اتخاذ تدبير براي حل مسئله;  از طريق :
•  بازشناسي مسئله;  قادر ساختن مراجع براي اينكه از منظري ديگر نيز مسئله را بررسي كند. كاوش در منابع و روش هاي فراهم براي مراجع براي حل مسئله;  شامل تجربه و نحوه عمل آنان در گذشته هنگام مواجهه با مسايل، افرادي كه براي ياري و حمايت مراجع در دسترس هستند . . . 
•كمك به مُراجع براي تنظيم هدف (ها) و شناسايي راه حل هاي ممكن
•ياري كردن مُراجع براي تصميم گيري جهت انتخاب راه حل مناسب
•كمك به او در تهيه يك برنامه عملي يا طرح كار براي انجام تغيير
•دعوت به همكاري يا درگير ساختن اعضاي تيم مراقبت بهداشتي هنگامي لازم و ممكن باشد. اين كار به كاهش فشار بر اعضا و افزايش طيف مداخلات و راه حل هاي مفيد كمك مي كند.
8) ارزيابي جلسه
براساس آنچه ديده و شنيده شده است از جوانب مختلف (عاطفي، طبي، اجتماعي، تحليل و تدبير مسئله، پيشرفت كار) جلسه را تا پايان ارزيابي كنيد.
9) اختتام جلسه
خاتمه دادن به جلسه به نحو مناسب به اندازه آغاز كردن آن مهم و بر فرايند مشاوره موثر است. اين كار شامل نكات ذيل است :
• خلاصه كردن آنچه ديده و شنيده شده، ضمن توجه به نقاط ضعف و قوت شناسايي شده
• تصميم گيري مُراجع و مشاور
•  تصميم گيري به مواردي مانند مراجعه مجدد به مشاور و ادامه جلسات مشاوره، انجام دادن يا ندادن آزمايشات، رجوع به و گفت و گو با پزشك، در ميان گذاشتن با خانواده و . . . مربوط مي شود. همچنين، مشاور بايد تصميم بگيرد كه آيا او فرد مناسب براي رسيدگي به مسئله مراجع است ؟ با چه كسي در باره مسئله گفت و گو كند ؟، فاصله بين جلسات مشاوره چقدر باشد ؟
•مشخص كردن جلسات پيگيري (2، 4،10).


ادامه مطلب