بررسی افزایش جرایم ناشی از دوستی‌های اینترنتی در میان جوانان

دوستی‌های اینترنتی، حرکت با چراغ خاموش

 کلیک اول: سارا 2 سال گذشته در چنین روزهایی روی تخت بیمارستانی در شهریار جان باخت. 3 مرد جوان که او را به بیمارستان آورده بودند، با شنیدن خبر مرگش یکباره ناپدید شدند. در همان نخستین لحظات، پزشکان بیمارستان دریافتند دختر جوان بر اثر مسمومیت شدید با قرص‌های روانگردان و مخدر شیشه به حالت کما رفته و دیگر هیچ گاه بیدار نشده است. او قربانی عشق اینترنتی به جوان همشهری‌اش شد. این را مجید، یکی از آن جوانانی که در ارتباط با این ماجرا دستگیر شد، می‌گوید: آن دختر را کریم به خانه ما آورد. می‌گفت با او که همشهری‌اش است، از طریق اینترنت آشنا شده و به او گفته اگر با هم به تهران فرار کنند، می‌توانند با هم ازدواج کنند و زندگی خوبی داشته باشند. او هم قبول کرده بود و آمده بودند به تهران. اما کریم زیر قولش زد.
دختر بیچاره را به باغی در اطراف شهریار منتقل کردیم. روز مرگش داخل باغ قصد آزارش را داشتیم و برای این که به خواسته‌مان برسیم، مقدار زیادی قرص روانگردان و مخدر شیشه به او دادیم و نقشه شیطانی‌مان را اجرا کردیم. وقتی به خودمان آمدیم، دیدیم یخ کرده و دیگر نفس نمی‌کشد.ترسیده بودیم. رساندیمش بیمارستان. از حرف‌های پزشکان معلوم بود زنده نمی‌ماند. ما هم از آنجا فرار کردیم.

کلیک دوم: اواخر مردادماه سال گذشته جسد دختری که سر و صورتش با جسم سختی مجروح شده بود، در اطراف یک پارک کشف شد. دختر جوان با وجود مجروح بودن جنین 7 ماهه‌ای داشت. پس از اطلاع، ماموران در محل حاضر و تحقیقات وسیعی درباره کشف هویت مقتوله کردند و نیز علت قتل را در دستور کار خود قرار دادند.

بررسی مدارک شخصی، رایانه و پرینت تلفن نیلوفر نشان داد دختر جوان از طریق چت با پسری 23 ساله در ارتباط بوده است. جوان دستگیر و در بازرسی منزل وی مدارک مقتوله پیدا می‌شود و مرد جوان لب به اعتراف گشوده و پرده از جنایت تلخی برمی‌دارد که از روی نگرانی و ترس از آبروریزی از ارتباط پنهانی با دختر بیچاره شب هنگام او را به محل خلوتی کشانده تا با قتلش برای همیشه خود را از شر این کابوس وحشتناک خلاص کند.

پزشکی قانونی علت مرگ دختر جوانی را که در پی یک رابطه اینترنتی از خانه فرار کرده و به منزل پسر مورد علاقه‌اش رفته بود، مصرف بیش از حد مشروب الکلی اعلام کرد.

کلیک سوم: سارا، نیلوفر و ده‌ها دختر و زن جوانی که در پرونده‌های مشابه از خانه فرار کرده، مورد تعرض قرار گرفته یا به قتل رسیده‌اند اولین قربانیانی عشق‌های کور اینترنتی نیستند؛ همان‌طور که آخرین این قربانیان نیز نخواهند بود. دوستی‌های پنهان اینترنتی مدت‌هاست همچنان قربانی می‌گیرد. کم نیستند کاربرانی که از طریق چت روم‌ها با سایت‌های دوست‌یابی در فضای مجاز اینترنت خطر ارتباطی از این نوع را با همه مشکلات ریز و درشتش به جان خریده و بابت این ارتباط بهای سنگینی پرداخته‌اند.چند سالی است اینترنت و فضای مجازی نه تنها مراکز اداری و تجاری، بلکه در بسیاری از خانه‌هایی که فرزندان نوجوان و جوان دارند، جایی برای خود پیدا کرده است و کاربران اینترنتی از این فناوری برای انجام کارهای مختلف استفاده می‌کنند. در این میان، دوستان اینترنتی بسیاری پیدا می‌کنند، با آنها آشنا می‌شوند، چت می‌کنند، شماره تلفن رد و بدل می‌کنند، آدرس می‌دهند و... گاهی مواقع نیز این آشنایی‌ها و دوستی‌ها به عشق‌های اینترنتی و ازدواج می‌انجامد.افرادی که وارد فضای جت می‌شوند 2 نوع هستند. دسته اول افرادی هستند که چنین رابطه‌هایی برایشان هیچ معنی‌ای ندارد و فقط برای این که اوقات بیکاریشان را پر کنند و گپی زده باشند یا قصد داشته باشند مدتی احساسات بقیه را به بازی بگیرند به جستجو در فضای مجازی می‌پردازند. دسته دوم افرادی هستند که بسیار سریع تحت تاثیر احساساتشان قرار می‌گیرند. خیلی زود به دیگران و بخصوص جنس مخالفشان وابسته می‌شوند و همیشه منتظر دریافت ایمیل از عشق مجازیشان هستند. همیشه به او فکر می‌کنند و گاه هفته‌ها بدون این که حتی یک بار دوست اینترنتی خود را دیده باشند، به او وابسته می‌شوند و شب و روزشان را با فکر عشق مجازیشان سر می‌کنند.

هیچ فرقی نمی‌کند این ارتباط فقط از سر کنجکاوی باشد یا برای پر کردن ساعات بیکاری، تفننی باشد یا جدی، به قصد دوستی باشد یا برای پیدا کردن مرد یا زن رویاها که به ازدواج ختم شود. مهم این است که بررسی‌ها و تحقیقات پلیس و اتفاقات تلخی که طی سال‌های اخیر رخ داده، بیانگر این واقعیت تلخ است که آمار آسیب‌های اجتماعی همچون تجاوز به عنف، فرار دختران از خانه، سوءاستفاده و اخاذی از قربانیان و حتی قتل که یک سر آن به دوستی‌های اینترنتی منتهی می‌شود، روزبه‌روز در حال افزایش است.استفاده از اینترنت، روشی جدید برای اغفال دختران و زنان توسط باندهای قاچاق طی سال‌های اخیر بوده است. دلالان و قاچاقچیان انسان ابتدا از طریق چت و دادن تصویر خود با استفاده از شیوه‌های خاص، طرح دوستی با این دختران را ریخته و سپس با وعده ازدواج، کار خوب و درآمد بالا، آنها را به کشور مورد نظر دعوت کرده و در آنجا به قاچاقچیان تحویل می‌دهند.

منو از خطر نترسون!

برخی کارشناسان ارتباط‌های دوستانه اینترنتی بویژه دوستی‌های دختران و پسران در فضای چت که بعضا ممکن است به ازدواج‌های اینترنتی نیز ختم شود را حرکت با چراغ خاموش و بی‌سروصدای زندگی تعبیر کرده و ترجیح می‌دهند پیش از آن که در داخل یا خارج از کشور، کسی را انتخاب کنند، او را در سکوت بشناسند؛ البته شکستن این سکوت، کار را بر جوان سخت می‌کند.

پسر یا دختری را تصور کنید که دقیقا بر مبنای خیال از پشت 2‌مانیتور، رشته‌های ارتباط با همدیگر را می‌تنند و با این که چنین تنیدنی کار لذت‌بخشی برای آن دو است؛ اما متوجه نمی‌شوند این رشته‌ها آنقدر متراکم و حقیقی نیست که تاب وزن واقعیت را داشته باشد.در واقع ذهن دختر یا پسر در لحظه چت، تصویر ذهنی را با تصویر عینی اشتباه می‌گیرد. از سوی دیگر اعتیاد به این تصویر ذهنی، حاصل از وقت‌گذرانی در دنیای مجازی، فرد را از دنیای واقعی و دغدغه‌هایش از جمله کار، تحصیل، تفریح و مسوولیت‌های دیگر بازمی‌دارد. او مجبور است تا پاسی از شب، چشم‌هایش را به مانیتور بدوزد و صبح فردا را با احساس خستگی، خمودگی و ضعف آغاز کند.در سایت یاهو، هزاران نفر در اتاق‌های چت در حال جستجوی فرد مورد نظر برای گفتگو هستند. کاربران حاضر در این چت‌روم‌ها بیشتر نوجوانان و جوانان هستند که گاه به دلیل برخی محدودیت‌های خانوادگی از یک سو و کنجکاوی برای برقراری ارتباط با جنس مخالف ساعت‌ها در فضای مجازی برای یافتن فرد مورد نظر خود جستجو می‌کنند.

این روزها استدلال کاربرانی که در فضای اتاق‌های چت به جستجوی دوست می‌گردند؛ حول محور آشنایی با دنیای تازه، کسب تجربه و ایجاد زمینه‌ای برای شناخت و آشنایی‌هایی بیشتر بین 2 جنس مخالف می‌چرخد: «می‌خواهم خودم انتخاب کنم؛ پس لطفا منو از خطر نترسون.»

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در سال 85 تحقیقی را روی تعدادی از کاربران اینترنتی با طرح این موضوعات که چند درصد کاربران چت می‌کنند؟ چند درصد آنها موفق به پیدا کردن دوست می‌شوند؟ و چند درصد آنها پس از پیدا کردن دوست، آنها را ملاقات می‌کنند؟ انجام داد که نتایج این بررسی و پاسخ کاربران اینترنت به این پرسش‌ها جالب و قابل تامل است.

2/47 درصد کاربران دارای دوست اینترنتی بوده‌اند و 8/52 درصد دوست اینترنتی نداشته‌اند. 3/64 درصد افرادی که دوست یا دوستان اینترنتی داشته‌اند، پس از دوستی با آنها ملاقات نکرده‌اند و تنها 7/35 درصد پس از دوستی اینترنتی یکدیگر را ملاقات کرده‌اند.

بیا فرار کنیم

بررسی پرونده‌های ارجاع شده به اداره آگاهی بویژه در بخش پرونده‌های مربوط به فرار دختران از خانه بیانگر این است که در بیشتر موارد، دخترانی که به دلیل شرایط نامناسب خانوادگی، خانه را ترک کرده‌اند، پای پسری که بیرون از محیط خانه در شهر دیگری انتظارشان را می‌کشیده تا با یکدیگر به شهر یا کشور دیگری فرار کرده و آنجا زندگی مشترک خود را تشکیل دهند، در میان بوده است.وعده‌های رنگارنگ و فریبنده‌ای که در زندگی بسیاری از دختران یا حتی زنانی که به این امید، خانه را ترک می‌کنند، در همان چند روز اولیه حضور در خیابان رنگ سراب به خود می‌گیرند و دختران جوان خیلی زود می‌فهمند که تمام آن حرف‌ها و آرزوهای رنگارنگ و دلنشین که از زبان مرد رویاهایشان می‌شنیدند، فریبی بیش نبوده است.دختر نوجوانی در مشهد از طریق چت با پسر جوانی در تهران آشنا می‌شود. دختر که مطمئن است خانواده‌اش اجازه تنها سفر کردن را به او نمی‌دهند، صبح زود به بهانه رفتن به کتابخانه از خانه خارج می‌شود و با تهیه بلیتی عازم تهران می‌شود.

از آنجا که در تهران جا و مکانی نداشته، مجددا با دوست خود تماس می‌گیرد و به نشانی خانه‌ای که دوستش به او می‌دهد، می‌رود و در آنجا توسط آن پسر و دوستان او مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.پسر و دختر جوانی از طریق چت با یکدیگر آشنا می‌شوند. پس از مدتی پسر که در کشور ترکیه است، از دختر می‌خواهد که به ترکیه سفر کند تا در آنجا یکدیگر را ملاقات کنند. دختر جوان که می‌دانست پدرش به او اجازه خروج از کشور را نخواهد داد، از خانه گریخت. پس از چند روز بلاتکلیفی، هنگامی که قرار بود با اندک پس‌اندازش شبانه و به صورت قاچاق از مرز عبور کند، شناسایی شد.جالب اینجاست که دختر جوان در اظهاراتش عنوان کرده بود که چیز زیادی از جزئیات سفرش نمی‌دانسته و پسر جوان تنها به او گفته که پس از رسیدن به ترکیه، با وی تماس خواهد گرفت.

انتقامجویی اینترنتی

بررسی جرایمی همچون قتل، تجاوز به عنف، اخاذی با تهدید توزیع عکس، فیلم خصوصی یا مطلع کردن خانواده از روابط پنهانی دختر و در یک کلام انتقامجویی‌های سیاه اینترنتی شاید نه همه اما پایان بسیاری از دوستی‌ها و روابط پنهانی در دنیای مجازی بوده است.

بسیاری از این اتفاقات تلخ گاه زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین این ارتباط که در بیشتر موارد در مورد مردان مصداق پیدا می‌کند، با اطلاع از این‌که دختر مورد علاقه‌اش که با او از طریق دنیای مجازی آشنا شده، دیگر حاضر به ادامه این ارتباط و تن دادن به خواسته‌های بعدی او نیست و قصد پایان این رابطه را دارد یا این‌که قرار است با شخص دیگری ازدواج کند، رقم می‌خورد.

در مواردی نیز در همان آغاز رابطه، هدف از ارتباط‌های دوستانه اینترنتی کاملا حساب‌شده و مشخص است؛ یعنی یک نفر از طرفین این ارتباط که متاسفانه مروری بر پرونده‌ها و حوادث مرتبط در این زمینه بیانگر شیوع بیشتر آن از سوی مردان است، با جستجو در فضای چت و ارائه بخشی از خصوصیات فردی شامل سن، وضعیت ظاهری، مالی، تحصیلی و ... خود که گاه ممکن است دور از واقعیت موجود نیز باشد، برای پیدا کردن دوستی از جنس مخالف ابراز تمایل می‌کند و بتدریج با ملاقات‌های حضوری و در نهایت با دادن قول ازدواج که به رد و بدل شدن عکس و گاه روابط نامشروع می‌انجامد، اعتماد طرف مقابل را به خود جلب می‌کند، سپس مرحله اصلی نقشه از قبل طراحی‌شده خود را که تهدید به توزیع عکس و فیلم در سایت‌های غیراخلاقی در صورت نپرداختن مبالغ کلان است، به اجرا می‌گذارند.

در یکی از تاسف‌آورترین پرونده‌های این زمینه که در دادسرای جنایی تهران پیگیری شد، مرد جوانی پس از آن‌که دختر مورد علاقه‌اش با فرد دیگری ازدواج کرد، تصاویر او را روی یک سایت مستهجن قرار داد و با دادن شماره تلفن خانه دختر جوان از بینندگان این سایت خواست تا برای قرار گذاشتن با زن جوان با این شماره تماس بگیرند. عامل این انتقامجویی سیاه اگرچه با شکایت زن جوان و دخالت پلیس بسرعت دستگیر شد، اما زندگی زن جوان را تا مرز نابودی پیش برد.

افزایش نگران‌کننده جرایم اینترنتی

پیچیده‌تر شدن روابط اجتماعی و افزایش روزافزون وسایل ارتباط جمعی و کاربران این وسایل از جمله اینترنت موجب خارج شدن روابط افراد خانواده از حالت ساده چهره به چهره یا تلفنی و تغییر شکل آن در قالب شکل‌گیری روابط پیچیده‌تری به طور غیرمستقیم و از طریق اینترنت و چت طی سال‌های اخیر شده است و از آنجا که در این گونه رابطه‌ها طرفین بدرستی نمی‌توانند هویت یکدیگر را شناسایی کنند، همین امر زمینه جرایم و سوءاستفاده‌های اینترنتی می‌شود.

این اظهارات بازپرس شعبه اول دادسرای ویژه فرودگاه‌های تهران در گفتگو با «جام‌جم» است که با طرح نمونه‌هایی از چند پرونده متعدد در حوزه جرایم اینترنتی شامل قتل، فرار دختران از خانه و تجاوز به عنف معتقد است: به دلیل همین پیچیدگی‌هایی که در مخفی بودن هویت کاربران اینترنت و بویژه در فضای چت‌روم‌ها وجود دارد، پرونده‌های موجود بیانگر این واقعیت است که آمار جرایم و سوءاستفاده‌های اینترنتی طی سال‌های اخیر در حال افزایش است بویژه این که زنان و دختران جوان آسیب‌پذیری بیشتری در این گونه رابطه‌ها دارند که این امر نگران‌کننده است.

فرهنگ‌سازی به جای برخورد چکشی

بازپرس بهروز مهاجری تاکید می‌کند: برخوردهای چکشی مانند این که به جوانان و نوجوانان اجازه استفاده از اینترنت را ندهیم، یا سایت‌های خاص اینترنتی را پاک کنیم نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه با این کارها صرفا صورت مساله را پاک می‌کنیم و در مقابل عواقب و پیامدهای سویی را از این طریق متوجه جامعه می‌کنیم که ممکن است اثرات جبران‌ناپذیر بیشتری را به جوانان تحمیل کند.وی با اشاره به ضرورت فرهنگ‌سازی در میان نوجوانان و جوانان برای استفاده صحیح از اینترنت هم از سوی خانواده‌ها و هم توسط رسانه‌‌های جمعی و سایر نهادهای آموزشی در جامعه تصریح می‌کند: همان طور که گفته شد نمی‌توان استفاده از اینترنت و جستجو در فضای چت‌روم‌ها را برای دختران و پسران جوان و نوجوان محدود یا ممنوع کرد، اما حداقل می‌توان به این گروه از کاربران اینترنتی هشدار داد که اگر وارد محیط چت می‌شوند نسبت به عواقب و سوء‌استفاده‌های احتمالی دوست‌های اینترنتی هوشیار باشند.

زنگ‌ها برای که به صدا درمی‌آیند؟

یک پژوهشگر اجتماعی بیشترین کاربران اینترنت و جستجوگران در فضای چت را جوانان می‌داند و معتقد است این جوانان هم در نحوه استفاده صحیح از فناوری اینترنت و هم در زمینه برقراری ارتباط با جنس مخالف، آشنایی و ازدواج بی‌تجربه هستند، چرا که آنها تنها با گفتگوهای کوتاه چند جلسه‌ای بسرعت دلبستگی پیدا کرده، عاشق می‌شوند و تصور می‌کنند طرف مقابل همانی است که سال‌ها به دنبالش می‌گشته‌اند.

دکتر سیدهادی معتمدی، معتقد است که این وضعیت بویژه در دختران جوان بیشتر شیوع دارد، چرا که آنها به دلیل احساسات خاص زنانه و زودباوری که نسبت به ابراز عشق جنس مخالف دارند در کوتاه‌ترین زمان احساسات خود را بر منطق غلبه داده و چنان مجذوب طرف مقابل خود در آن سوی چت می‌شوند که حتی تصور این که این ارتباط ممکن است ارتباطی از پیش برنامه‌ریزی شده برای بهره‌برداری‌های خاص باشد را به خود راه نمی‌دهند .

وی تصریح می کند ضروری است نحوه استفاده صحیح از فناوری اینترنت به عنوان واحدهای درسی در مدارس به نوجوانان و جوانان آموزش داده شود و از سوی دیگر باید توام با این قضیه برای نوجوانان و جوانان کاربران اینترنتی آگاه‌سازی انجام شود که هم دختران و هم پسران از همان ابتدای آغاز چنین روابطی همواره هوشیار بوده و نسبت به کوچک‌ترین نشانه‌های احتمال عواقب سوء چنین ارتباطی حساس باشند و با هوشمندی و درایت صحیح در چنین ارتباط‌هایی سنجیده رفتار کنند.

وقایع تلخی که هر روز بر صفحات حوادث روزنامه‌ها نقش می‌بندد، پرونده‌های متعدد زیردست بازپرسان و کارآگاهان دایره جرایم جنایی، افزایش آمار جرایم اینترنتی در کشور، افزایش آسیب‌های اجتماعی همچون دختران فراری، قتل، تجاوز به عنف و ... هشداری است مبنی بر این که آمار جرایم و سوءاستفاده‌های اینترنتی در جامعه طی سال‌های اخیر با رشد تصاعدی نگران‌‌کننده‌ای در حال افزایش است.

هدف از این گزارش تنها برانگیختن نگرانی‌ها در جامعه نیست بلکه تلنگری است در درجه اول به نوجوانان و جوانان و خانواده‌های آنها که آگاه باشند و هوشیار و در درجه بعدی به صاحب‌نظران، مسوولان و متولیان امر در حوزه آسیب‌های اجتماعی تا با درک عمیق از اهمیت برخی عواقب سوء این پدیده نوظهور، با برنامه‌ریزی صحیح برای ارتقای سطح فرهنگ آحاد جامعه در رده‌های سنی مختلف بویژه جوانان و نوجوانان گامی هر چند کوچک در راستای پیشگیری و کنترل افزایش آمار جرایم اینترنتی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن در جامعه بردارند